Prenatal tarama ve tanı testlerine yönelik verilen danışmanlık hizmetinin gebelerin karar vermede çatışma, karardan emin olma, anksiyete düzeyleri ve testlere ilişkin tutumlarına etkisinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, prenatal tarama ve tanı testlerine yönelik verilen danışmanlık hizmetinin gebelerin karar vermede çatışma, karardan emin olma, anksiyete düzeyleri ve testlere ilişkin tutumlarına etkisinin belirlenmesidir. Bu prospektif randomize kontrollü çalışma Haziran 2017–Mart 2018 tarihleri arasında Sağlık Bakanlığı Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Dalı'nda yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini 8-11. gebelik haftaları arasında prenatal tarama ya da tanı testi yaptırmak için başvuran müdahale grubunda 112 ve kontrol grubunda 98 olmak üzere toplam 210 gebe oluşturmuştur. Araştırma verileri; Tanıtıcı Özellikler Veri Toplama Formu, Karar Vermede Çatışma Ölçeği (KVÇÖ), Karardan Emin Olma Ölçeği (KEOÖ), Spielberg Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri (STAI I-II), Prenatal Tarama ve Tanı Testlerine Yönelik Bilgi Değerlendirme Formu, Prenatal Danışmanlık Memnuniyet Değerlendirme Formu, Karar Memnuniyeti Değerlendirme Formu ve Prenatal Tarama ve Tanı Testi Tutum Değerlendirme Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. İki aşamalı olarak yürütülen çalışmada, ilk olarak tarama testi yaptıracak olan gebelerin verileri prenatal genetik tarama testi yaptırmadan önce ve sonra toplanmıştır. Tarama testi sonuçlarının alınmasını takiben gebelerden tekrar veri toplanarak veriler değerlendirilmiştir. Müdahale grubuna alınan 112 gebeye tarama testi yaptırmadan önce prenatal tarama ve tanı testlerine yönelik danışmanlık yapılmıştır. Kontrol grubuna alınan 98 gebeye rutin klinik bilgilendirme yapılmıştır. Her iki gruba aynı zamanlarda ön test ve son test yapılmıştır. İkinci aşamada ise, tanı testi yaptıran gebeler değerlendirilmiştir. Müdahale grubunda tanı testi yaptıran 31 gebeye tanı testi öncesinde danışmanlık verilmiştir, kontrol grubunda tanı testi yaptıran 26 gebeye ise rutin klinik bilgilendirme yapılmıştır. Veriler tanı testi öncesi ve sonrasında belirtilen veri toplama araçları ile veri toplanmıştır. Elde edilen veriler frekans, yüzde hesaplamaları ki-kare testi, Bağımlı ve Bağımsız gruplarda t testleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Tarama testi yaptıran gebelerde müdahale ve kontrol grupları arasında STAI-I (t=-7.964, p<0.001), KVÇÖ (t=-7.141, p<0.001), KEOÖ (t=-13.313, p<0.001), ve testlere yönelik tutumları (t=7.164, p<0.001) puanları açısından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur. Tanı testi yaptıran gebelerde tanı testi sonrasında STAI-I (t=-3.119, p=0.003), KVÇÖ (t=-7.141, p<0.001), KEOÖ (t=-3.640, p=0.001) ve testlere yönelik tutum (t=3.304, p=0.002) puanları açısından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur. Prenatal tarama ve tanı testlerine yönelik verilen danışmanlık hizmetinin; gebelerin anksiyete düzeyleri ve karar çatışması yaşama durumlarını azalttığı, prenatal tarama ve tanı testlerine yönelik tutumlarını olumlu etkilediği, bilgi düzeylerini, karardan emin olmalarını ve karar memnuniyetlerini artırmada olumlu etkisi olduğu belirlenmiştir. Buna göre prenatal genetik tarama ve tanı testleri yaptıracak gebelere danışmanlık verilmesi önerilmektedir.

The aim of this study was to evaluate the effect of counseling for prenatal screening and diagnostic tests on pregnant women's decisional conflict, being sure of the decision, anxiety levels, and attitudes towards the tests. This prospective randomized controlled intervention study was conducted between the dates June 2017 and March 2018 in Gulhane Training and Research Hospital, Department of Obstetrics and Gynecology. The sample of the study consisted of 210 pregnant women who took antenatal care between the 8-11th gestational weeks of whom 112 were in the intervention group and 98 were in the control group. The data were collected by using Data Collection Form, The State-Trait Anxiety Inventory (STAI I-II), Decisional Conflict Scale (DCS), Sure Scale (SURE), Knowledge Evaluation Form about Prenatal Genetic Screening and Diagnostic Tests, Prenatal Counseling Satisfaction Form, Decision Satisfaction Form and Prenatal Screening and Diagnostic Tests Attitude Questionnaire. The study carried out in two stages. In the first stage; women's data were collected before and after participating prenatal genetic screening tests. After the results of the screening test were taken, the data were collected again. Counseling was provided for 112 pregnant women about prenatal screening and diagnostic tests before participating tests. Routine clinical information was given for 98 pregnant women who were in control group. Both groups were pre and post-tested at the same times. In the second phase, pregnant women who had diagnostic tests were evaluated. Counseling for prenatal genetic diagnosis tests was provided for 31 pregnant women in inetervetion group women and routine clinical information was providen for 26 pregnant women who were in control group. Data were collected again with data collection tools before and after the diagnostic test. Obtained data were evaluated by using frequency and percentage calculations, chi square test, Independent Sample t Test and Paired Sample t Tests. There was statistically significant difference between intervention and control groups in terms of STAI-I (t=-7.964, p<0.001), DCS (t=-7.141, p<0.001), SURE (t=-13.313, p<0.001) and attitudes towards tests (t=7.164, p<0.001) sum scores who participated prenatal genetic screening tests. There was statistically significant difference between intervention and control groups in terms of STAI-I (t=-3.119, p=0.003), DCS (t=-7.141, p<0.001), SURE (t=-3.640, p=0.001) and attitudes towards tests (t=3.304, p=0.002) sum scores who participated prenatal diagnostic tests. It was determined that counseling for prenatal genetic screening and diagnostic tests, had effective on reducing anxiety and decisional conflict, increasing attitudes towards tests and had positive effects on pregnant women's knowledge level and decision satisfaction. Accordingly, counseling for prenatal genetic screening and diagnostic tests is recommended for pregnant women.