Azerbaycan`da buğday yetiştirilen alanlardaki tahıl kist nematodları (Heterodera spp) ve kök yara nematodlarının (Pratylenchus spp) moleküler ve morfolojik teşhisi

Abstract

Bu çalışmada 2018-2019 yılları arasında Azerbaycan'ın Ağcabedi, Berde, Beylegan, Bilasuvar, Celilabad, Salyan ve Terter illerinde buğday ekili alanlarından dünyadaki ekonomik anlamda zarar yapan Kök yara ve Tahıl kist nematodlarının belirlenmesi amacıyla 145 toprak örneği alınarak laboratuvarda incelenmiştir. Alınan toprak örneklerinden elde edilen Tahıl kist ve Kök yara nematodlarının bireyleri morfolojik ve morfometrik olarak teşhis edilmiştir. Topraktan elde edilen kistlerin DNA' ları ekstrakte edilerek PCR analizi yapıldıktan sonra, sekansları çıkarılıp veri bankasında karşılaştırılarak türleri belirlenmiştir. Çalışma sonucunda 145 toprak örneğinin 49' unda Kök yara nematodları, 38' inde Tahıl kist nematodlarıyla bulaşıklık görülmüştür. Kök yara nematodlarıyla en yüksek bulaşıklık Ağcabedi ilinde % 44,5 oranında, Tahıl kist nematodlarıyla en yüksek bulaşıklık ise Berde ilinde % 63,6 oranında görülmüştür.Bununla birlikte Ağcabedi, Berde, Beylegan illerinde Pratylenchus neglectus ve P.thornei türleri, Celilabad ve Salyan illerinde P. thornei türü ilk kez tesbit edilmiştir. Ağcabedi ve Berde illerinde ise Heterodera avenae nematodu ilk kez tesbit edilmiştir.Anahtar sözcükler: Bitki paraziti nematodlar, Azerbaycan, buğday, Pratylenchus spp, Heterodera spp

In this study, 145 soil samples were collected from wheat fields in Aghjabedi, Berde, Beylegan, Bilasuvar, Jalilabad, Salyan and Terter provinces of Azerbaijan between the years 2018-2019. The samples have been examined in the laboratory in order to identify the Root lesion and Cereal cyst nematodes. According to morphological and morphometric examination of the sample, it was identified the cyst nematodes and root lesion nematodes are present. Cyst samples were sent for sequencing after preforming DNA extraction and PCR analysis and the species of the cyst were determined. As a result of the study, 49 of 145 soil samples were found to be infected with Root lesion nematodes and 38 samples were found to be infected with Cereal cyst nematodes. Regarding Root lesion nematodes, the highest contamination was 44,5 % in Aghjabediand regarding Cereal cyst nematodes the highest contamination was 63,6 % in Berde. Additionally, Pratylenchus neglectus and P. thornei in Aghjabedi, Berde, Beylegan provinces and P. thornei species in Jalilabad and Salyan provinces were detected for the first time. Heterodera avenae was detected for the first time in Aghjabedi and Berde provinces. Keywords: Plant parasitic nematodes, Azerbaijan, wheat, Pratylenchus spp, Heterodera spp