XIX. yüzyılın başında Avrupa devletleri arası rekabet ve 1809 Kale-i Sultani Antlaşması

Abstract

5 Ocak 1809 tarihinde imzalanan Kale-i Sultani Antlaşması Osmanlı Devleti ile İngiltere arasındaki ilişkileri yeniden düzenlemekteydi. 1806 sonrası bozulan iki ülke arasındaki ilişkiler 1807'de savaş durumuna dönüşmüştü. Her ne kadar Osmanlı Devleti tarafından resmen bir savaş ilanı olmasa da iki ülke arasında diplomatik ve ekonomik ilişkiler kesilmişti. İki ülke arasındaki ilişkileri eski düzeyine getirmek için ilk olarak 1807'de İngiltere tarafından yapılan barış teklifi İstanbul'daki Fransız nüfuzundan dolayı başarıya ulaşamadı. Fakat Avrupa'da Fransa-Rusya ittifakı Bab-ı Ali'nin yeniden İngiltere ile barış görüşmeleri yapmasına neden oldu ve sonrasında da on iki açık ve dört gizli maddeden oluşan Kale-i Sultani Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile İngiltere Osmanlı topraklarındaki ticari haklarını yeniden elde ederken boğazların kapalılığı ilkesini de tanıyordu. Osmanlı Devleti'ni XIX. asırda ticari, askeri, siyasi ve diplomatik açılardan etkileyen pek çok olayın da kilit noktası olan bu antlaşmanın oluşum aşaması bu çalışmada diplomatik, askeri ve siyasi yönleriyle tahlil edilmeye çalışılacaktır.

The Treaty of the Dardanelles (The Kale-i Sultani Treaty), signed on January 5 1809, reorganized the relations between the Ottoman Empire and Britain. After 1806, the relations between the two countries became distorted in 1807. Although not officially declerad war to Britain by Ottoman Empire, had cut off diplomatic and economic relation between the two countries. Firstly was offered peace to Ottoman Empire by Britain in 1807 for bringing relations between the two countries to the former level but could not achieve success due to the penetration of France in İstanbul. Neverthless, the French-Russian alliance in Europe led to the reconciliation of the Sublime Porte with Britain again and then The Treaty of the Dardanelles, consisting of twelve open and four hidden items, was signed. Through this treaty, Britain was acquainted with the commercial rights of the Ottoman lands while recognizing the principle of the Bosphorus closure. This phase of the treaty formation, which is a key point in many events to Ottoman Empire affecting commercial, military, political and diplomatic fronts in the 19th century, will be tried to be analyzed in diplomatic, military and political aspects.