Türk bankacılık sisteminde kamusal sermayeli bankaların karşılaştırmalı etkinlik analizi: 2008-2017 dönemi değerlendirmesi

Abstract

Günümüzde Türk bankacılık sektörü, finans piyasasının en önemli dinamiği ve ülke ekonomisinin en önemli yapı taşlarındandır. 2018 itibariyle 34 mevduat bankasının faaliyet gösterdiği sektör, aktif büyüklüğü ile 3 trilyon TL'yi aşarak önemli seviyelere ulaşmıştır. Kamusal sermayeli bankalar da gerek ulaştıkları rakamsal büyüklükler, gerekse ülke için büyük projelerin hayata geçirilmesinde üstlendiği sorumluluklar kapsamında Türk bankacılık sektörü ve ülke açısından önemli roller üstlenmektedir. Farklı formlar altında olsa da Cumhuriyet öncesi dönemden bugüne varolan Ziraatbank, Cumhuriyetin ilanından sonra 1933'te kurulan Halkbank ve 1954'ten bu yana sektörde yer alan Vakıfbank, günümüzde Türk bankacılık sektöründe kamu sermayeli olarak faaliyet gösteren 3 bankadır. Günümüzde Ziraatbank, Halkbank ve Vakıfbank'ın aktif büyüklüğü toplamı bankacılık sektörünün 1/3'üne tekabül etmektedir.Çalışma, Türk bankacılık sektöründe kamusal sermayeli bankaların etkinliklerinin karşılaştırılması amacıyla gerçekleştirilmiş olup, bu kapsamda 2008-2017 dönemleri arasında kamusal sermayeli bankaların etkinlik analizleri karşılaştırmalı olarak analiz edilmiş, yöntem olarak veri zarflama analizi kullanılmıştır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde Türkiye'de bankacılık sektörünün gelişimi ve günümüzdeki mevcut yapısı tarihsel süreci çerçevesinde Cumhuriyet öncesi ve sonrası dönemlerde ele alınmıştır. İkinci bölümde Türk bankacılık sektöründe faaliyet gösteren banka türleri açıklanmış ve mevduat bankacılığına ait mevduat, kredi, özkaynak, aktif kalemleri gibi bazı göstergeler grafikler eşliğinde değerlendirilerek yorumlanmıştır. Üçüncü ve son bölümde ise etkinlik ölçümünde kullanılan farklı yöntemler açıklanarak, çalışmada kullanılan veri zarflama analizinin detayları verilmiş ve uygulama bölümüne geçilmiştir. Kullanılan veriler kapsamında ele alınan yıllardaki analiz sonuçları değerlendirildiğinde Vakıfbank; Ziraatbank ve Halkbank'a göre daha etkin bir skor düzeyine ulaşmıştır. Vakıfbank ele alınan yılların tamamında, Ziraatbank 2008 ve 2016, 2017 yıllarında, Halkbank ise 2013, 2016 ve 2017 yıllarında tam etkinlik düzeyine ulaşmıştır.

Today, the Turkish banking sector is one of the most important dynamics of financial market and one of the most important dynomos of the country's economy..The sector, in which 34 deposit banks operate as of 2018, reached significant levels by exceeding 3 trillion Turkish Liras with asset size. The public capital banks also assume important roles in terms of the Turkish banking sector and for the country within the scope of the responsibilities they undertake for the realization of major projects. Ziraatbank, which has existed since the pre-Republic period under different forms, Halkbank, which was established after the proclamation of the Republic in 1933 and Vakıfbank which was established in 1954, are the 3 institutions operating as public banks in the Turkish banking sector. Today, the total assets of Ziraatbank, Halkbank and Vakıfbank are equal to one third of the all banking sector. The study was carried out in order to compare the efficiencies of public banks in Turkish banking sector, in this context, efficiency analysis of public banks between 2008-2017 was conducted comparatively by employing data envelopment analysis.The study consists of three parts. In the first part of the study, the development of the banking sector and today's current structure in Turkey has been explained historically by covering the before and after the Republic periods. In the second part, the types of the banks operating in the Turkish banking sector are explained and some indicators such as deposits, loans, shareholders' equity and assets of deposit banking are evaluated and interpreted in the light of the graphical illustrations. In the third and last part, different activity measurement methods were interpreted and the details of the data envelopment analysis used in the study were given and the application of the study was explained. After the analysis results were evaluated, Vakıfbank reached a more effective score than Ziraatbank and Halkbank. Particularly, Vakıfbank reached the full efficiency level in all of the years discussed; Ziraatbank reached full efficiency level in 2008, 2016 and 2017; Halkbank reached full efficiency level in 2013, 2016 and 2017.