Osmanlı cebel-i Lübnan salnamelerine göre yörenin idari, sosyal ve ekonomik yapısı (1887-1892)

Abstract

Cebel-i Lübnan fiziki coğrafyası itibariyle heterodoks mezhep grupları için sığınılacak korunaklı bir bölge olmuştur. Bu mezhep grupları içerisinde Hıristiyan Marûnîler ve Müslüman tebaa içerisinde zikredilen Dürzîler bölgede söz sahibi olmuşlardır. Yukarıda bahsi geçen iki etnik grup arasında 1840-1860 yılları arasında çatışmalar gerçekleşmiştir. Bu çatışmalarından dolayı Osmanlılar, yöresel dokuyu zedelemeden yerel şartlara uygun bir yönetim kurmaya özen göstermiştir. Bu bağlamda yörede güneyde Dürzi, kuzeyde Marûnî kaymakam olmak üzere Çifte Kaymakamlık uygulamasına geçilmiş, fakat burada istenilen sonuca ulaşılamadığı gibi mezhep çatışmaları da devam etmiştir. Artan çatışmalar sebebiyle toplanan uluslararası komisyon tarafından 1861 yılında Cebel-i Lübnan Nizamnamesi yayınlanmış ve Cebel-i Lübnan'da Mutasarrıflık idaresi kurulmuştur. Böylelikle toplumdaki farklı kesimlerin söz sahibi olmalarıyla bölgede çatışmalar son bulmuştur. Bu çalışmada öncelikle Cebel-i Lübnan ve bölgesinin mutasarrıflık düzenine kadar olan tarihsel süreç içerisindeki değişim ve gelişimi incelenmiştir. Sonrasında ise mutasarrıflık düzenin kuruluşundan yirmi altı yıl sonra yayımlanan Cebel-i Lübnan Salnamelerine bakılarak mutasarrıflığın idari yapısı, demografik ve sosyal yapısı, ekonomik ve kurumsal yapısının analizi yapılmıştır. Bu sayede H.1304/M.1887 - H.1309/M.1892 yılları arası Cebel-i Lübnan Mutasarrıflığının detaylı bir tasviri sunul-maya çalışılmıştır.

In terms of physical geography, Mount Lebanon has been a sheltered region for heterodox sect groups. Among these sect groups, Christian Maronites and Druze, a branch of Shiism, had a say in the region.Conflicts took place between 1840-1860. Because of these conflicts, the Ot-tomans took care to establish an appropriate management for the local conditions without damaging the local fabric. In this context, in the region, Druze in the south and Marunî district in the north, the application of Double District Governorate was started but sectarian conflicts continued as the desired result could not be achieved. In 1861, the Cebel-i Lebanon Regulation was published by the international commis-sion, which convened due to the increasing conflicts, and the governorship of Cebel-i Lebanon was established in Cebel-i Lebanon. Thus, conflicts in the region came to an end with the fact that different segments of society had a say.In this study, first of all, the change and development of Cebel-i Lebanon and its region in the historical process up to the governance order was scrutinized. Af-terwards, the administrative structure, demographic structure, social and economic structure of the governance were analyzed by looking at the Mount Lebanon Annuals published twenty-six years after the establishment of the governance order. In this way, a detailed description of Mount Lebanon governorship (H.1304/M.1887 - H.1309/ M.1892) has been tried to be presented.