Üsküdarlı Aşkî`nin Delîlü`s-Sâlikîn adlı mesnevisi: Metin-inceleme

Abstract

XVI. yüzyılda yetişen Üsküdarlı Aşkî, gençliğinde Kanunî Sultan Süleyman'la birlikte seferlere katılmış, yeniçerilikten ayrılma bir dîvân şairidir. Aşkî Yenihisar doğumlu olmasına rağmen, yeniçerilikten emekli olunca aldığı para ile Üsküdar taraflarından bir ev satın alması ve buradaki renkli yaşantısı sonucu `Üsküdarlı` olarak anılmıştır. Tasavvuf yolcusu olan sâliklere yol gösterebilmek amacıyla birçok eser kaleme alınmış ve bu eserlerde; sâlikin nasıl olması gerektiği, evrenin ve insanın nasıl muhteşem bir biçimde yaratıldığı, sâlikin bu yolda önce kendini bilmesi daha sonra Allah'ı bulması gerektiği gibi öğütler ve örnekler verilmiştir. Aşkî'nin tasavvufî mesnevilerinden biri olan Delîlü's-Sâlikîn adlı eserde de Allah yoluna sülûk eden ve onun rızasını kazanmak isteyen insanlara rehber olunmaya çalışılmıştır. Kaynaklarda isminden bahsedilmeyen bu eserin, ilk kez bu çalışmayla Üsküdarlı Aşkî'ye ait olduğu ortaya konulmuştur. Çalışmamız bir giriş ve üç bölümden meydana gelmiştir. İlk bölümde; Aşkî'nin hayatı, edebî kişiliği ve eserleri üzerinde durulduktan sonra ikinci bölümde eserin şekil ve muhteva yönünden incelemesi yapılmıştır. Son bölümde ise Delîlü's-Sâlikîn adlı eserin transkripsiyonlu metnine yer verilmiştir.

Üsküdarlı Aşki, who lived in the 16th century, is an ottoman poet who joined expedition with Kanuni Sultan Suleyman in his youth and retired from janissary. Although Aşki was born in Yenihisar, he has been known as Üsküdarlı (from Üsküdar) since he bought a house from Üsküdar with the money he got as a retirement bonus from the janissary and had a luxurious life there.Lots of work had been written up in order to guide the Sufis and in these works there are some examples and advices such as how a Sufi should be, how human being and universe had been created and Sufi should first know himself and then find the God. In Delîlü's Sâlikîn, which is one of the Sufic mesnevi of Aşki, it was aimed to guide the people who joined the way of God and who wanted to gain his consent. For the first time with this study it is revealed that this work, which has never been mentioned in sources, belongs to Aşki. Our study consists of an enterence and three chapters. Afterit has been dwelled on Aşki's life, his literary identity and works at the first chapter, the work's style and content are reviewed at the second chapter. At the last chapter it has been given place to the written transcription of Delîlü's-Sâlikîn.