Bosna-Hersek`in (1908) Avusturya-Macaristan İmparatorluğu tarafından ilhakının Osmanlı basınındaki yansıması

Abstract

Balkanlar bölgesinde önemli bir yeri olan Bosna-Hersek, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun hedefi haline gelmiş, 1875 Bosna-Hersek İsyanı ile birlikte Avrupa siyasetine Doğu Sorunu adıyla yansımıştır. 19. yüzyılın siyasi bloklaşması arasında kendine bir yer bulamayıp, siyasi dengelerin değişmesine ayak uyduramayan Osmanlı Devleti, 1878 Berlin Antlaşması ile birlikte Balkanlardaki birçok toprağını kaybetmiş ve halkının çoğunluğu Müslüman olan Bosna-Hersek'i, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun işgaline bırakmak zorunda kalmıştır. İşgale ve bahsi geçen imparatorluğun yeni bir kimlik oluşturma çabalarına tepki duyan ve yeni yönetimden memnuniyetsizliğini ifade eden Bosna halkı, yeni hükümetten gördüğü baskı ve olumsuz tavır sonucu göç etmek zorunda kalmıştır. İşgalden sonra, Bosna-Hersek'e askerlerini yerleştiren ve otuz yıl bu eyaleti yöneten Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, bu süreçte Bosna-Hersek'i ilhak planlarını gizli bir şekilde yürütmüştür. 19. yüzyılın siyasi bloklaşması neticesinde, dönemin siyasi dengesini kendi lehine kullanan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Berlin Antlaşması'na sadık kalmayıp, 1908 yılında Bosna-Hersek'i ilhak ederek, siyasi bir krize sebep olmuştur. Avusturya-Macaristan'ın uluslararası bir antlaşmayı görmezden gelerek Bosna-Hersek'i ilhakı, büyük bir savaşla sonuçlanmamasına rağmen, Avrupalı devletlerin ve Osmanlı Devleti'nin büyük tepkisine sebep olmuştur. İlhak krizi, en fazla Osmanlı Devleti ve Sırbistan'ı etkilemiş ve bu durum, her iki devletin Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile olan siyasi ilişkilerini durdurma noktasına getirmiştir. Bosna-Hersek'in ilhakı, dönemin Osmanlı Devleti'ni ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nu birçok yönden etkilemiş, Avrupa'da siyasi ittifakların gözden geçirilmesine ve Birinci Dünya Savaşına giden yolda yeni siyasi blokların oluşmasına sebep olmuştur. Bu sebeple, Bosna-Hersek'in ilhakı hem Osmanlı tarihi hem de Avrupa tarihinde önemli bir yer tutmaktadır.Bu tez, Bosna-Hersek İsyanının sebep olduğu Bosna krizinin ardından, Bosna-Hersek'in, 1877-1878 Berlin Antlaşması'nın 25'nci maddesine istinaden Avusturya-Macaristan İmparatorluğu tarafından işgalini, Başbakanlık Osmanlı Arşivi belgelerine dayanarak ele almayı ve 1908'de yine aynı devlet tarafından ilhakının Osmanlı basınındaki yansımalarını ve Osmanlı hükümetinin bu durum karşısındaki tutumunu analitik bir bakış açısıyla değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Bosnia-Herzegovina, an important place in the Balkans and a target of Austria-Hungary, became a part of Eastern Question because of 1875 Uprising. Ottoman Empire that had difficulty to place itself in European Concert and European League that began to emerge in 1870's, lost many of its territories in the Balkans and left Bosnia-Herzegovina to Austria-Hungarian occupation with the Congress of Berlin signed at the end of the Ottoman-Russian War of 1877-78. A big majority of Muslim population of Bosnia migrated as a reaction to Austrian-Hungarian occupation and its policies aiming to form New national identity in Bosnia-Herzegovina. During the thirty years following the occupation, Austria-Hungary implied some policies in accordance with its secret plans to annex Bosnia-Herzegovina.Taking advantage of the European League in the 19th century, Austrian-Hungarian Empire, despite the agreement in the Berlin Congress, annexed Bosnia-Herzegovina in 1908. Even though this annexation did not result in a war, it caused strong opposition and reaction of both the Ottoman Empire and other European Powers. It affected especially Ottoman Empire and Serbia and caused severe breaks in diplomatic relations between these states and Austria-Hungary.Annexation of Bosnia-Herzegovina influenced greatly Ottoman Empire and Austria-Hungary and caused review of European League and the formation of new blocks among European Powers on the road to the First World War. Based on Ottoman archival sources and some Ottoman newspapers, this thesis aims to analyze how Ottoman government, public and press viewed and reacted to Austrian-Hungarian occupation and later to the annexation of Bosnia-Herzegovina.