Bizans Döneminde Bursa (Siyasî, fizikî, dinî ve sosyo-ekonomik yapı)

Abstract

Prusa (Bursa) kentinin kuruluşu bilinen kayıtlara göre, Bithynia Kralı I. Prusias (M.Ö. 230-182) döneminde meydana gelse de şehrin yakın bölgelerinde Neolitik yerleşimler bulunmaktadır. Kentin önem kazanmasındaki nokta ise M.S. I.-II. yüzyılda Plinius'un bu bölgeye vali olarak atanmasıdır. Roma İmparatorluğu'nun merkezinin doğuya kayması ve Constantinopolis'in (İstanbul) inşa edilip başkent ilan edilmesiyle kent, coğrafi olarak merkeze yakın hale gelmiş ve başkentin politikalarını yakından izlemesini sağlamıştır.Prusa kentinin yaklaşık bin yıllık Bizans tarihi belli bir çizgide devam etmiştir. Nikaia'nın 1081 yılında Selçuklular tarafından ele geçirilmesine kadar Prusa siyasi olarak Nikaia'nın gölgesinde kalmıştır. Olympos (Uludağ) Dağı'nın manastır hayatı ve Pythia (Çekirge) kaplıcaları XI. yüzyıla kadar Prusa kenti için en önemli noktaları teşkil etmektedir. Haçlı seferleri, Latin İmparatorluğu ve sonrasında Osmanlıların ortaya çıkışıyla kent, aktif siyasette önemli bir rol oynamış ve Türk-Bizans mücadelesinin merkezi haline gelmiştir.İdari olarak Opsikion Theması'na bağlı olan kent, bu sistem bozulana kadar aynı thema altında statüsünü korumuştur. Latin İmparatorluğu dönemi dâhil olmak üzere 1326 yılına kadar Bizans imparatorluğu'nun hâkimiyetinden net bir şekilde çıkmamıştır.Prusa'nın ekonomik yapısında zeytin ve üzüm gibi ürünler önemli bir yer tutmaktadır. Ayrıca Prusa'nın ovaları ve çiftlikleri de Bizans tarihi boyunca üzerinde durulması gereken bir husustur.Surlarla çevrili Prusa kenti Roma, Bizans ve Osmanlı İmparatorluğu dönemlerinde devamlı yerleşim görmüştür. Özellikle Osmanlı döneminde Prusa'nın başkent olmasıyla fiziki olarak da şehirde İslamlaşma yaşamış ve Bizans dönemi eserlerinin çok azının günümüze ulaşmasına neden olmuştur. Bizans döneminden sur duvarları ve zindanlar dışında kente ait ne yazık ki bilgi sağlayacak bir yapı gün yüzüne çıkmamıştır. Şehirde yapılacak olan arkeolojik çalışmalarla Bizans devri yapılarının ortaa çıkarabileceğini umuyoruz.Paganlık ile Hristiyanlık arasındaki mücadele sonrasında Prusa'nın dini hayatında büyük ölçüde Hristiyanlık inancı hakim hale gelmiştir. Olympos dağı manevi bir inziva yeri olarak uzun yıllar keşişler tarafından tercih edilmiş olup şehirde manastır kültürü oluşmuştur. Tasvir (İkona) kırıcılık dönemi de Olympos dağına kaçmak zorunda kalan din adamlarının bölgeyi ve şehri önemli bir noktaya taşıması hususunda önem arz etmektedir.

Although the founding of the city of Prusa (Bursa) took place during the reign of Prusias I (230-182 BC), King of Bithynia, the region dates back to the Neolithic Age. The reason why the city gained importance is because M.S. I.-II. Plinius was appointed as governor in this area in the 20th century. The center of the Roman Empire shifted to the east and Constantinopolis (Istanbul) was built and declared as the capital, causing the city to follow a policy close to the center.Prusa's Byzantine history for about a thousand years continued on a certain line. Until Nikaia was captured by the Seljuks in 1081, Prusa has not been in a politically important position. The monastery life in Olympos (Uludag) mountain and Pythia (Çekirge) bathers have been important points for Prusa city till 11th century. With the emergence of the Crusades, the Latin Empire and the Ottomans, the city played a crucial role in politics.The city, which was administratively linked to the Opsikion Theme, maintained its status under the same theme until this system broke down. Until 1326, including the period of the Latin Empire, it did not come out clearly from the dominance of the Byzantine Empire. Crops such as olives and grapes play an important role in Prusa's economic structure. In addition, Prusa's plains and farms are an important consideration for the Byzantine era.The city of Prusa, which is surrounded by walls, has been continuously settled in Roman, Byzantine and Ottoman Empire periods. Prusa's being capital during Ottoman period led to very few artifacts to survive. Except fortification walls and dungeons from Byzantine period, no other structures that can provide information about the city have come to light.After the struggle between Paganism and Christianity, Prusa's religious life has largely been monopolized by Christianity. The Olympos mountain was chosen by the monks for many years as a spiritual retreat and monastery culture has arisen. Iconoclastic period is also significant for raising the importance of the area as the clergy had to flee to the Olympos mountain.