Durkheim ve Weber: Paradigmatik bağlamda karşılaştırmalı bir inceleme

Abstract

Bu çalışmada, sosyoloji biliminin başlıca kurucularından sayılan Max Weber ve Emile Durkheim'ın sosyolojik görüşleri paradigmatik bağlamda ele alınıp karşılaştırılmıştır. Çalışmada, Weber ve Durkheim'ın paradigmatik duruşlarının belirginleştirilmesinin yanı sıra bu yaklaşımlar arasında herhangi bir örtüşme veya yakınlaşma olup olmadığını tespit etmek ve onları, sosyal bilimlerdeki iki temel sosyoloji geleneği (pozitivist ve yorumlayıcı) bağlamında değerlendirmek hedeflenmiştir.Yalnızca sosyolojinin değil din sosyolojisinin de klasikleri arasında olan Durkheim ve Weber'in kuramları günümüz sosyolojisinde de etkinliğini ve geçerliliğini devam ettirmektedir. Durkheim ve Weber birbirine zıt iki sosyoloji geleneğinden gelmektedirler. Bu bağlamda, Fransız pozitivist sosyoloji geleneğinden gelen Durkheim'ın aksine Weber, yeni-Kantçı gelenekten etkilenmiş ve yorumlayıcı sosyolojiyi savunmuştur. Ayrıca, gerek kuramsal gerek uygulamalı çalışmalarıyla sosyoloji bilimine metodolojik açıdan önemli katkılar yapmaları da onları bu çalışma açısından özel hale getirmektedir. Paradigma kavramı bu çalışmada, kuram ve yönteme öncel olan, ontolojik, epistemolojik, insan doğasına ilişkin ve metodolojik varsayımların bir bütününü ifade eder. Dolayısıyla bu çalışmada, Durkheim ve Weber'in görüşleri ontolojik, epistemolojik, insan doğasal ve metodolojik açıdan ele alınıp karşılaştırılmıştır. Araştırmada, Durkheim ve Weber'in görüşlerinin paradigmatik açıdan büyük ölçüde birbirinden farklılaştığı ve aralarında kayda değer bir yakınlaşmanın bulunmadığı tespit edilmiş olup; Durkheim'ın paradigmatik duruşunun, büyük ölçüde sosyal bilimlere nesne(l)ci yaklaşım, diğer bir adlandırmayla `pozitivist paradigma`ya, Weber'in pozisyonunun ise daha ziyade sosyal bilimlere özne(l)ci yaklaşım, diğer bir adlandırmayla `yorumlayıcı paradigma`ya yakın durduğu sonucuna ulaşılmıştır.Sonuç olarak, bu çalışmanın, gerek paradigma kavramına ilişkin açıklama ve tartışmalar gerekse iki büyük sosyoloğun metodolojik yaklaşımlarının detaylı incelemesi, karşılaştırılması ve paradigmalar bağlamında değerlendirilmesi yoluyla genel ve özel sosyolojilere yöntem bilimsel açıdan katkı sunacağı ümit edilmektedir.Anahtar kelimeler: Max Weber, Emile Durkheim, Paradigma.

This study analyses and compares sociological views of Max Weber and Emile Durkheim, who are regarded as among the principal founders of sociology, in a paradigmatic context. In the study, it is aimed that alongside to crystallize paradigmatic positions of Weber and Durkheim, to identify if there is any coincidene or convergence between these approaches and to evaluate them in the context of two main sociological traditions in social sciences (positivist and intepretative).The theories of Durkheim and Weber, which are among classics of not only sociology but also sociology of religion, maintains their effectiveness and validity in today's sociology. Durkheim and Weber come from opposed sociology traditions. In this regard, Weber, unlike Durkheim who comes from French positivistic tradition, is effected by Neo-Kantian tradition and advocated interpretative sociology. Moreover, their methodologically important contrubutions to sociology by carrying out both theoretical and practical studies make them exclusive for this research.In the present study, the concept of paradigm means the totality of ontological, epistemological, human natural and methodological assumptions which precede theory and method. Hence, in this study, the views of Durkheim and Weber are analysed and compared in terms of ontology, epistemology, human nature and methdology. In the research, it is detected that the views of Durkheim and Weber are largely diverged and there is no significant convergence between them. And also it is concluded that Durkheim's paradigmatic stance substantially converges `the objectivist apparoach to social sciences`, also known as `positivist paradigm`; Weber's position, on the other hand, rather converges `the subjectivist approach to social science`, also known as `interpretative paradigm`.As a result, it is expected that this study will provide a methodological contribution to sociology and its branches by including explanations and discussions about the paradigm concept and making a detalied analysis and comparison of methodological approaches of two great sociologists and evaluating their positions in the context of two basic social science paradigms.Key words: Max Weber, Emile Durkheim, Paradigm.