16. yüzyıl Divan şiirinde bak ve gör redifli şiirler

Abstract

Bu çalışmada, 16. Yüzyıl Klasik Türk Edebiyatı'ndaki `bak` ve `gör` redifligazeller incelenmiş, divan şairlerinin bu redifleri seçme sebeplerini açıklamaya vebuna istinaden 16. yüzyılda belirlenen 30 gazel şerh edilmeye çalışılmıştır. KlasikTürk Edebiyatı'nın kaynak eserlerinin başında Kur'ân-ı Kerîm gelmektedir. Kur'ân-ıKerîm'de bakmak ve görmekle ilgili pek çok ayet vardır. Şairlerin bu ayetlerdenilham alabileceğini düşünüp, buna kaynaklık eden Kur'ân-ı Kerim ayetlerinedeğinilmiştir. Hadis kitaplarından bakmak ve görmek ile ilgili bazı hadisleri,dilimizde yaygın olarak kullanılan bak ve gör ile ilgili bazı deyim ve atasözlerindenörnekler verilmiştir. Ayrıca divan edebiyatının başka bir kaynağı olan tasavvuftabakmak ve görmekle ilgili bazı kaynaklar bu amaçla taranmıştır. Arkasından 16.yüzyılda `bak` ve `gör` redifli gazel yazan şairler tespit edilmeye çalışılmıştır.Dönemin sosyal ve edebi atmosferini kısaca yansıtmaya çalışılarak şairler hakkındabilgi verilmeye gayret edilmiştir. 16. yüzyıldaki bak ve gör redifiyle gazel yazanşairlerin şiir sayısı otuzla sınırlanmış ve belirlenen 30 gazeli şerh edilmeye,açıklanmaya gayret edilmiştir. Şerh çalışması için seçilen gazellerde şiirlerin arkaplanını, hangi hadiselerden etkilendiklerini hangi düşünce, ayet ve hadislerdenistifade edildiği anlamaya çalışılmış, şairlerin hayal ve imge dünyasını tespitedilmeye çalışılmıştır. Tezin başında metinleri, Osmanlıca harfleriyle bütün olarakverilip, çeviri yazı sistemiyle yazılmıştır. Beyitte geçen bilinmeyen kelimelerle ilgiliküçük bir lugatçe oluşturulup bu doğrultuda beyitleri günümüz Türkçesi ile nesreaktarılmıştır. Akabinde beyit beyit şerh etmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler:

In this study, `look` and `see` redif ghazals in 16th Century ClassicalTurkish Literature were examined, and the reasons why divan poets chose theseredifs and 30 ghazals determined in the 16th century were tried to be explained. Theleading works of Classical Turkish Literature is the Quran. There are many verses inthe Quran about looking and seeing. Considering that poets can be inspired by theseverses, the verses of the Holy Quran which are the source of these verses arementioned. Some examples of hadiths about looking and seeing from hadith books,some of the idioms and proverbs related to look and see commonly used in ourlanguage are given. In addition, in Sufism which is another source of divan literatürelooking and seeing were searched for this purpose. Then, in the 16th century, poetswho wrote `look` and `see` redif ghazals were tried to be identified. An attempt wasmade to briefly reflect the social and literary atmosphere of the period and to giveinformation about poets. In the 16th century, the number of poems of poets whowrote poetry `look` and `see` redif ghazals was limited to thirty and identified 30ghazals were tried to be annotated and explained. It is tried to understand thebackground of the poems, the thoughts, verses and hadiths which are influenced bythe ghazals selected for the study of commentary, and it was tried to determine theworld of imagination and imagery of poets. At the beginning of the thesis, the textswere given as a whole in Ottoman Turkish letters and were written in a translationwriting system. A small vocabulary of unknown words in the couplet has beencreated and the couplets have been translated into modern Turkish. Then, coupletswere tried to comment.