Uluslararası spor organizasyonlarında gönüllü motivasyonu ile serbest zaman doyum düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Son yıllarda, ülkemizde ve dünyada önemi giderek artmakta olan spor etkinlikleri, bireylerin serbest zamanlarında, etkinliklerin bir parçası olabilmesi açısından fırsatlar sunmaktadır. Bununla birlikte uluslararası spor organizasyonları açısından bu durum, bireylerin gönüllü katılımcı olarak destekleri ile ev sahibi şehir ve ülkeler için önemli bir insan kaynağı oluşturmaktadır. Son yıllarda yapılan bazı çalışmalarda Öz-Belirleme Kuramı ile ilişkilendirilen ve Ciddi Serbest Zaman Perspektifi içerisinde de birçok boyutuyla incelenen gönüllülük kavramının, uluslararası spor organizasyonlarının da vazgeçilmez parçalarından biri olduğunu göstermektedir. Spor gönüllülerinin organizasyonlara ve organizasyonların da spor gönüllülerine katkılarının karşılıklı olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı; uluslararası spor organizasyonlarında görev alan gönüllülerin motivasyon faktörleri ile serbest zaman doyum düzeyleri arasındaki ilişkinin karşılaştırılması ve farklı demografik değişkenlere göre incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda, uluslararası spor organizasyonlarının sergilenmesinde büyük önem arz eden gönüllü katılımının motivasyon ve serbest zaman doyum düzeyleri açısından geliştirilmesine katkıda bulunulması hedeflenmiştir. Çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden `betimsel ve ilişkisel tarama modeli` kullanılmıştır. Veri toplama araçları olarak araştırmacı tarafından hazırlanan `kişisel bilgi formu` ile birlikte, 25 maddeden oluşan `Uluslararası Spor Organizasyonları İçin Gönüllü Motivasyonları Ölçeği` ve 24 maddeden oluşan `Serbest Zaman Doyum Ölçeği` kullanılmıştır. Araştırmanın örneklem grubunu ise, ülkemizde gerçekleştirilen 25. Balkan Salon Atletizm Şampiyonası, Vodafone 41. İstanbul Maratonu, UEFA Süper Kupa 2019 Finali ve Samsung 31. Boğaziçi Kıtalararası Yüzme Yarışı uluslararası spor organizasyonlarına katılan ve amaçlı örneklem yoluyla belirlenen; 24,00 (±7,299) yaş ortalamasına sahip, 99 kadın 168 erkek olmak üzere, toplam 267 spor gönüllüsü bireyden oluşmaktadır. Elde edilen bulgular, uluslararası spor organizasyonlarında gönüllülük faaliyetlerine katılım gösteren bireylerin en önemli motivasyon faktörlerinin değerlerin ifadesi ve spor sevgisi faktörleri olduğunu gösterirken; bunun yanı sıra vatanseverlik, kişilerarası ilişkiler ve kariyer yönlendirme faktörlerinin de önemli derecede motive edici faktörler olduğu görülmektedir. Gönüllü katılımcıların serbest zaman doyum düzeyleri açısından ise en önemli faktörlerin fiziksel ve eğitimsel boyutları olduğu görülürken; bu faktörleri takiben sosyal ve psikolojik faktörlerinin de gönüllü katılımcıların serbest zaman doyum düzeyleri açısından önem arz eden boyutlar olduğu söylenebilir. Bununla birlikte katılımcıların genel motivasyon ve genel doyum düzeylerinin de oldukça yüksek olduğu tespit edilmiştir. Yapılan t-testi sonuçları incelendiğinde cinsiyet değişkeni ve motivasyon faktörleri açısından değerlerin ifadesi alt boyutunda anlamlı bir fark tespit edilmiştir. Bununla birlikte gönüllü katılımcıların cinsiyet değişkeni açısından serbest zaman doyum düzeylerinde herhangi bir anlamlı farklılık tespit edilmemiştir. MANOVA testi sonuçları incelendiğinde ise, sporla ilgilenim değişkeninin, gönüllü katılımcıların motivasyon ve serbest zaman doyum düzeylerine etkisi olduğu söylenebilir. Korelasyon testi sonuçları uluslararası spor organizasyonlarında gönüllülük faaliyetlerine katılan bireylerin motivasyon faktörleri ile serbest zaman doyum düzeyleri arasında önemli bir ilişki olduğunu göstermektedir. Yine regresyon testi analiz sonuçları incelendiğinde, kişiler arası ilişkiler ve dışsal ödüller değişkenlerinin serbest zaman doyumu üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu görülmektedir. Çalışma sonuçları ve literatür ile birlikte, motivasyon ve serbest zaman yaklaşımları da göz önüne alındığında; uluslararası spor organizasyonlarında görev alan gönüllülerin serbest zaman doyumu ve motivasyon faktörleri arasında güçlü bir bağ olduğu düşünülmektedir. Uluslararası spor organizasyonlarında görev alan gönüllülerin motivasyon faktörleri ile serbest zaman doyum düzeylerinin incelenmesi amacıyla yapılan bu çalışmanın literatüre önemli katkıları olacağı düşünülmektedir.

Recently, sports events which have gradually grown in terms of popularity both in our country and in the world offer opportunities for individuals to become a part of events in the leisure. Furthermore, this situation creates a significant human resource for hosting cities and countries with the voluntary participation support of individuals. In the recent studies carried out in the literature, it is shown that the notion of volunteer which has been examined through many dimensions of Serious Leisure Perspective that is related to Self-Determination Theory is an inevitable component of international sport organizations. It is thought that sports volunteers contribute to the organizations as well as organizations contribute to sports volunteers. The aim of this study is to compare the relationship between the motivation factors of the volunteers taking part in international sports organizations with their level of leisure satisfaction; and to examine them in terms of different demographic variables. In the light of this, it is aimed to contribute to the development of the voluntary participation, which has a great significance in the realization of international sport organizations, in terms of motivation and leisure satisfaction. In the study, descriptive and correlational survey models of quantitative research method were used. As data collection tool, demographic information for prepared by the researcher as well as `Volunteer Motivation for International Sports Events Scale` consisting of 25 items and `Leisure Satisfaction Scale` consisting of 24 items were used. The sample of the study consists of 99 female and 168 male, 267 sport volunteers in total whose mean age is 24,00 (±7,299) determined by purposive cum convenience sampling method; the volunteers participated in the 25th Balkan Indoor Athletics Championship, the 41st Vodafone İstanbul Marathon, UEFA Super Cup 2019 Finals and the 31st Samsung Bosphorus Cross-Continental Swimming Race. The obtained data shows that patriotism, interpersonal relations and career orientation factors are highly motivating factors while the most important motivation factors of the individuals participating in international sport events as volunteers are expressing values and love of sports. On the other hand in terms of leisure satisfaction levels of the voluntary participants, while it is seen that the most significant factors are physical and educational dimensions, it can also be said that respectively social and psychological factors are significant in terms of leisure satisfaction levels of the voluntary participants. Moreover, overall motivational and overall satisfaction levels of the participants are found high. When the t-test results are examined, a significant difference was found in the sub-scale of expression of values in terms of gender variable and motivation factors. However, no significant difference was found in the leisure satisfaction levels of the participants in terms of gender variable. When MANOVA test results are examined, it can be said that sports involvement variable has an effect on the motivation and leisure satisfaction levels of the voluntary participants. Correlation test results reveal that there is a significant correlation between motivation factors and leisure satisfaction levels of the individuals taking part in voluntary event in the international sport organizations. Also, when the regression analysis results are examined, it is seen that interpersonal relations and extrinsic rewards variables are significant predictors of leisure satisfaction. When motivation and leisure satisfaction approaches are considered along with the study results and the current literature, it is thought that there is a strong link between leisure satisfaction and motivation factors of the individuals taking part in the international sport organizations. It is also thought that the study carried out with the aim of examining the motivation factors and leisure satisfaction levels of the individuals taking part in the international sport organizations will have important contributions to the literature.