Kültürün vergi mükelleflerinin tutumları üzerindeki etkisi: Batı Akdeniz örneği

Abstract

Yaratılış itibarıyla sosyal bir varlık olan insanların bir araya gelerek yaşamaihtiyacı, iki temel kurum olan devletlerin ve kültürlerin doğmalarına neden olmuştur.Devlet denildiğinde ise akla ilk gelen kavram olan vergi, devletlerin yönetimbiçimlerinden bağımsız olarak kamu gelirleri içerisindeki % 80 – 90 payla birinci – temelgelir kaynağını oluşturmakla birlikte egemenlik gücünün de temel göstergesi olmasınedeniyle hayati öneme sahiptir. Bu nedenle devletlerin vergi uygulamalarında ki başarıseviyeleri sadece kamu hizmetlerinde devamlılığın sağlanmasının değil aynı zamandavergi toplayan devletin varlığını ve meşrutiyetini sürdürmesi açısından da önemlidir.Devletler ise egemenlik güçlerini, topluluğun(milletin) gerek toplum içi ve gereksetoplumlar arası ilişkilerinin ve yaşadıkları çevrelerinin etkisi altında, kültürel yapılarınauygun olarak kullanmaktadırlar. Dolayısıyla devlet uygulamaları içerisinde önemli biryere sahip olan vergi uygulamaları da toplumsal yaşamda zaman içerisinde ortaya çıkandeğişimlerden ve toplumlar arası farklılıklardan etkilenerek, kendisinin de bir parçasınıoluşturduğu milli kültürün altında vergi kültürlerini oluşturmaktadır. Vergi kültürleri isemükelleflerin vergilendirme karşısında sergileyecekleri tutum ve davranışlar üzerindebüyük etkilere sahip olan bir kurumdur. Bir insan grubunu diğer guruplardan ayıran ortakzihinsel programlama ve her zaman toplumsal bir fenomen ve milli veya kurumsaldüzeyde ortaya çıkan bir olgu olan kültür, kendilerini oluşturan toplumların, dolayısıylabireylerin ortak ürünü olmakla birlikte bireylerin tutum ve davranışları üzerlerinde büyüketkilere sahiptir. Bu nedenle vergi uygulamalarına karşı mükelleflerce sergilenecektepkilerin anlaşılması ve önceden öngörülebilmesi vergi uyum maliyetlerinindüşürülmesi ve vergi uygulamalarında başarıya ulaşılması açısından büyük öneme sahipolmaktadır.`Kültürün Vergi Mükelleflerinin Tutumları Üzerindeki Etkisi: Batı AkdenizÖrneği` başlıklı çalışmada, birinci bölümde vergilendirmenin sosyolojik yönü elealınarak öncelikle mali sosyoloji, kültür ve vergi kültürü kavramları ile milli kültürünölçme çabasına yönelik Hofstede tarafından geliştirilen milli kültür ve değerler modeliaçıklanmıştır. İkinci bölüm, vergi ilişkisinin psikolojik yönüne ayrılarak mali psikoloji,vergi psikolojisi kavramları irdelenmiş ve mükellef tutumları açıklanmıştır. Üçüncübölüm ise Isparta, Burdur ve Antalya'da tesadüfi örnekleme metodu ile belirlenen gerçekusulde vergilendirilen gelir vergisi mükelleflerine yönelik 920 adet anket araştırmasıverilerinin analizine ayrılmıştır. Ankete katılan Gelir Vergisi mükelleflerine yönelik,Milli Kültür ve Değerler ölçeği ile Mükellef Tutumları ölçeği uygulanılarak elde edilenveriler SPSS ve AMOS istatistik programları yardımıyla Yapısal Eşitlik Modeli(YEM)(Stractural Equation Model – SEM), yol(path) analizi ile milli kültürün mükellef tutumve davranışları üzerindeki etkisi analiz edilmeye çalışılmıştır.

The need to live together by people who are social beings as a result of creationhas led to the birth of two main institutions, states and cultures. When referred to as thestate, the tax which is the first concept that comes to mind, has a vital prospect because itis the basic indicator of sovereignty power as well as constituting the basic income sourcewith 80 - 90% share in the public revenues, regardless of the public governance. For thisreason, the success levels of state tax applications are not only important in ensuringcontinuity in public services, but also important to maintain the state's existence andlegitimacy. States use their sovereign powers in accordance with their cultural structuresand the community (nation) is under the influence of social and even inter-communalrelations and the environments in which they live. Therefore, tax practices, which havean important place in state practices, are influenced by the changes occurring in sociallife over time and differences among societies, and they form tax cultures under whichis the part of the national cultures . Tax cultures are an institution that has a great influenceon the attitudes and behaviors that attitude of taxpayers against the taxation. Commonmental programming that separates a group of people from other groups and culture thatis always a social phenomenon and a phenomenon that emanates at national orinstitutional levels and the culture has a great influence on the attitudes and behaviors ofindividuals, as well as being a common product of their constituent communities andtherefore of individuals. For this reason, understanding and anticipating the reactions totaxpayers' has a huge important that reducing tax compliance costs and achieving successin tax applications.In the first part of this study is discussed the fiscal sociology aspect of the taxationand firstly the concepts of fiscal sociology, culture and tax culture and the model ofnational culture and values developed by Hofstede for the effort of measuring nationalcultures are explained. In the second part, the concepts of financial psychology and taxpsychology are examined and the attitudes of taxpayers are explained. The third part isdevoted to the analysis of 920 questionnaire data for income taxpayers determined byrandom sampling method in Isparta, Burdur and Antalya. The data obtained by applyingthe National Culture and Value Scale and the Taxpayer Attitudes Scale to the IncomeTaxpayers who participated in the survey were analyzed using the SPSS and AMOSstatistical programs analyzed the effect of the National Cultures on the Taxpayer Attitudesand Behaviors with the Structural Equation Model (SEM) with path analysis.