Akdeniz ülkelerinin turizm performansının çok kriterli karar verme yöntemleri ile değerlendirilmesi

Abstract

Dünya Ekonomik Forumu tarafından yayımlanan The Travel & Tourism Competitiveness Report 2017 raporunda yer alan Türkiye'nin de içinde bulunduğu 15 Akdeniz Ülkesinin turizm performans değerlendirmesi problemine; Nesnel Ağırlıklandırma yöntemleri ve Çok Kriterli Karar Verme yöntemlerinin bir arada kullanılmasına dayanan bir yaklaşım ile çözüm aranmıştır. Bu amaçla çalışmada, Nesnel Ağırlıklandırma yöntemlerinden CRITIC ve ENTROPY yöntemleri ile ÇKKV yöntemlerinden ARAS, COPRAS, TOPSIS ve WASPAS yöntemleri kullanılmıştır. Uygulamada, iki farklı Nesnel Ağırlıklandırma yöntemi olan CRITIC ve ENTROPY yöntemlerinin sonuca etkisi araştırılmıştır. Çalışmada; Seyahat Turizm sektörü Gayri Safi Yurt İçi Hasılası, Otel Fiyat Endeksi, Uluslararası Havayolu Koltuk Kilometre Mesafesi, Uçak Kalkışları, Havaalanı Yoğunluğu, Otel Odaları, Büyük Araç Kiralama Şirketlerinin Sayısı, Otomatik Para Çekme Makinaların Sayısı ve Dünya Mirası Kültür Sitelerinin Sayısı olmak üzere dokuz performans değerlendirme kriteri ile Cezayir, Fas, Fransa, Hırvatistan, İspanya, İsrail, İtalya, Lübnan, Malta, Mısır, Slovenya, Tunus, Türkiye, Ürdün ve Yunanistan olmak üzere 15 ülke alternatifi dikkate alınmıştır. CRITIC ve ENTROPY Ağırlıklandırma yöntemleri ile bu kriterlerin ağırlıkları (önem dereceleri) belirlenmiştir. ARAS, COPRAS, TOPSIS ve WASPAS yöntemleri kullanılarak alternatif 15 Akdeniz Ülkesinin turizm performans öncelik sıralaması yapılmıştır. Dört farklı yöntemle yapılan sıralamalar veri birleştirme yöntemi olan BORDA Sayım yöntemi ile birleştirilerek tek bir bütünleşik sıralama elde edilmiştir. Çalışmanın sonucunda İspanya en iyi performans ile ilk sırada yer alırken onu Fransa, İtalya, Yunanistan, Malta ve Türkiye izlemektedir.

In this study, a comprehensive method based on objective weighting and multiple criteria decision making methods has been utilized to assess tourism performances of 15 Mediterranean countries, including Turkey, listed in The Travel & Tourism Competitiveness Report 2017 by World Economic Forum. For this purpose, CRITIC and ENTROPY objective weighting methods along with ARAS, COPRAS, TOPSIS and WASPAS multi criteria decision making methods have been used. In the study, effects of two different objective weighting methods, CRITIC and ENTROPY on the results have been examined. There are nine criteria selected for the study, which are T&T industry GDP, Hotel price index, Available seat kilometres, international, Aircraft departures, Airport density, Hotel rooms, Presence of major car rental companies, Automated teller machines per adult population, Number of World Heritage natural sites for 15 alternative countries; Algeria, Morocco, France, Croatia, Spain, Israel, Italy, Lebanon, Malta, Egypt, Slovenia, Tunisia, Turkey, Jordan and Greece. Weights (importance levels) of aforementioned criteria have been determined by CRITIC and ENTROPY weighting methods. ARAS, COPRAS, TOPSIS and WASPAS methods have been used to rank tourism performances of 15 Mediterranean countries. Then, the rankings of four different methods have been combined by BORDA Count method. The findings of the study suggest that Spain have ranked in the first place by providing the best performance, followed by France, Italy, Greece, Malta and Turkey.