İran`da Arap şiiri (Emevî ve Abbâsî Dönemleri)

Abstract

Hicrî 31 (milâdî 651) yılında Müslüman Arapların hâkimiyetine giren İran'da İslam dininin yayılmasıyla birlikte Arap dili ve Arap ilimlerinin yanı sıra Arap şiiri de yaygınlık kazanmaya başlamıştır. Emevî dönemi boyunca medih, fahr, hiciv, gazel gibi klasik temaları işleyen İranlı şairler Abbâsî döneminde Arap şiirine hamriyyât, zühdiyyât, tardiyyât, mülemme'ât, müsellesât vb. bazı yeni türler eklemişlerdir. Hicrî IV. asrın başlarından itibaren Abbâsî Devleti'nin zayıflamaya başlamasıyla İran topraklarında kurulan Saffârîler, Büveyhîler ve Ziyârîler gibi hanedân devletler zamanında şairlerin çoğu İran, Horasan ve Türkistan bölgelerine yönelmişlerdir. Arapça'dan daha çok Farsça'ya önem veren bu devletler döneminde her ne kadar Arap şiirinin alıcısına az rastlansa da yine de Fars şiiriyle at başı giderek Hicrî VII. asra kadar güçlü bir şekilde varlığını sürdürmüştür. Fakat IV. ve özellikle de V. asırdan sonraki şairler söyledikleri Arapça şiirlerine bir yenilik getirmek yerine konu, muhteva, şekil, üslup ve anlamda daha çok kendilerinden önceki şairleri taklide başvurmuşlardır. Bu çalışmamızda İranlı şairler tarafından Emevî ve Abbâsî dönemlerinde İran topraklarında söylenmiş Arap şiirinin serüveni ve Fars şiiriyle olan etkileşimi incelenmeye çalışılacaktır.

With the spread of the religion of Islam in Iran, which was dominated by Muslim Arabs in 31/651, In addition to the Arabic language and the Arab Sciences, Arabic poetry began to be widespread in Iran. During the Umayyad period, the Iranian poets who worked on classical themes in the period of the Abbasid added some new varieties to the Arabic poetry in addition to medih, fahr, hiciv, gazel, such as hamriyyât, zühdiyyât, tardiyyât, mulemmeahrât, müsellesât and so on. Since the beginning of the Hijri IV century, when the Abbasid state began to weaken, most of the poets of the dynastic states such as Saffaris, Buveyhis, Samanids, and Ziyar moved to Iran and Khorasan and Turkistan regions. In the period of these states that gave more importance to Persian than Arabic. Although the recipient of Arabic poetry was rare, it went head to head with Persian poetry and survived In a powerful way until the century Hijri VII. However, the poets who came after IV and especially the Vth century they used to imitate the earlier poets instead of bringing innovation to the Arabic poems in terms of Subject, content, form, style. In this study, the adventure of Arabic poetry sung by Persian poets in the lands of Iran during the Umayyad and Abbasid periods, also the interacion of the Persian peotry with Arabic peotry will be examined.