Üniversite öğrencilerinde yeme alışkanlıklarının fiziksel aktivite ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Erzincan ili örneği)

Abstract

Amaç: Sağlıklı bir yaşama sahip olmanın temelleri gençlik dönemlerinde atılmaktadır. Sağlıklı olmanın önemli iki belirleyicisi, yeterli ve dengeli beslenme ile düzenli fiziksel aktivitelerdir. Bu sebeple gençlerin fiziksel aktivite ve beslenme bozukluğu durumlarını takip etmek önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı üniversite öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeyleri ile yeme bozukluğu durumlarını belirleyerek, fiziksel aktivite düzeylerine ve çeşitli değişkenlere (cinsiyet, gelir durumu, beslenme alışkanlıkları, sosyal baskı vb) göre yeme bozukluğu durumlarını karşılaştırmaktır. Materyal ve Metot: Bu çalışma Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi merkez yerleşkelerinde öğrenim gören 845'sı (%40.5) erkek (x̄ yaş= 21.23±1.91 yıl) ve 1243'ü (%59,5) kadın (x̄ yaş= 20.59±1.65 yıl) olmak üzere toplam 2088 öğrenci (x̄ yaş= 20.85±1.79 yıl) ile gerçekleştirilmiştir. Öğrencilerin kişisel bilgileri, sosyo-demografik özelliklerini, ailede obezite ve ruhsal hastalığı olan bireylerin bulunma durumunu ve beslenme alışkanlıklarını sorgulayan kişisel bilgi formu ile elde edilmiştir. Fiziksel aktivite düzeyi yedi sorudan oluşan 'Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi' (kısa formu) ile yeme bozukluğu durumları 28 soru ve 4 alt ölçekten (kısıtlama, yeme ile ilgili endişeler, beden şekli ile ilgili endişeler, kilo ile ilgili endişeler) oluşan Yeme Bozukluğu Değerlendirme Ölçeği (YBDÖ) ile tespit edilmiştir. Verilerin analizinde 'IBM SPSS 22.0' paket programı kullanılmış ve p<0.05 olan durumlar istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir. Kategorik değişkenler n(%), sürekli değişkenler ise ortalama±standart sapma değer şeklinde özetlenmiştir. İkili grup karşılaştırmalarında 'Mann-Whitney U' testi, üç veya fazla grup karşılaştırılırken 'Kruskal Wallis H' testi kullanılmıştır.Bulgular: Erkek ve kadınların orta düzeyde fiziksel aktivite puan ortalamaları benzer bulurken (p=0.299), toplam fiziksel aktivite bakımından erkeklerin puanlarının kadınlardan anlamlı olarak daha yüksek olduğu görülmüştür (p<0.001). Yeme bozukluğu durumları bakımından yapılan karşılaştırmalar sonucunda bütün skor ortalamalarının kadınlarda erkeklere göre daha yüksek olduğu görülmüştür (p<0.01).Cinsiyet ve fiziksel aktivite değişkenlerine göre yeme bozukluğu durumları değerlendirildiğinde, yeterli fiziksel aktivite düzeyine sahip olan erkek öğrencilerin YBDÖ(toplam) puanları sadece düşük aktiviteye sahip olan öğrencilerden (p<0.035), YBDÖ(kısıtlama) (p<0.01) ve YBDÖ(yeme endişeleri) (p<0.05) puanları ise hem aktif olmayan hem de düşük aktiviteye sahip olan gruptan anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur. Fiziksel aktivitesi yeterli olan kadınların YBDÖ(kısıtlama) puanları aktif olmayan ve düşük aktiviteye sahip gruptan (p<0.05) düzeyinde daha yüksek olduğu belirlenmiştir.Ailelerinde ruhsal hastalığı olan bireylerin YBDÖ(beden şekli endişeleri – kilo endişeleri) puanları aile öyküsünde ruhsal hastalığı olmayanlara göre sırasıyla (p<0.01) ve (p<0.05) düzeyinde daha yüksek bulunmuştur. Aile öyküsünde en az bir kişide obezite bulunan bireylerin YBDÖ'nün bütün skorlarının (p<0.01) düzeyinde yüksek olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin barındıkları yer bakımından yapılan değerlendirme sonucunda, özel yurtta kalanların YBDÖ(toplam – kısıtlama – beden şekli endişeleri ) puanlarının öğrenci evinde barınanlara göre (p<0.01) anlamlılık düzeyinde yüksek olduğu görülmüştür. Aylık geliri 700TL'nin üzerinde olan öğrencilerin YBDÖ(kısıtlama) (p<0.01) puanları aylık geliri 500TL'nin altında olanlara göre daha yüksek bulunmuştur. Öğrencilerin beslenme için harcadıkları para miktarı ve ana öğün sayısına göre YBDÖ'nün tüm skorlarında farklılaşma görülmemiştir. Yemeğini hızlı yiyen öğrencilerin YBDÖ(kilo endişeleri) puanları hariç, diğer YBDÖ(toplam –beden şekli endişeleri – yeme endişeleri) puanları yavaş ve normal hızda yiyenlere göre yüksek bulunmuştur (p<0.05). Tüketilen su miktarı arttıkça YBDÖ'nün tüm skorları anlamlı olarak yükselmiştir (p<0.01). Kilo aldıklarında akşam yemeğini azaltarak vücut ağırlığını düzenleyenlerin yeme bozukluğu skorları fiziksel aktivite yaparak ve ara öğün almayarak düzenleyenlere göre yüksek bulunmuştur (p<0.001). Dış görünüşünden ve vücut ağırlığından kesinlikle memnun olmayanların bütün YBDÖ skorlarının yüksek olduğu görülmüştür (p<0.001). Yeme davranışları ile ilgili sosyal baskı hissedenlerin bütün yeme bozukluğu skorları (p<0.001) düzeyinde ve medya tarafından baskıya maruz kalan öğrencilerin yeme bozukluğu skorları ise (p<0.01) düzeyinde yüksek bulunmuştur. Ayrıca kilo verme ve hazır gıda tüketimi yönünde baskıya maruz kalanların tüm yeme bozukluğu skorlarının (p<0.001) anlamlılık düzeyinde yüksek olduğu belirlenmiştir.Sonuç: Bu çalışma sonucunda, kadınların, aile öyküsünde ruhsal hastalık ve obezite bulunan, özel yurtta barınan ve aylık geliri yüksek olan, hızlı yemek yiyen ve fazla su tüketen, vücut ağırlıklarından ve dış görünüşünden kesinlikle memnun olmayan, yeme ile ilgili sosyal baskıya maruz kalan öğrencilerin yeme bozukluğu ortalama skorları yüksek bulunmuştur. Kilo aldıklarında akşam yemeğini, kilo verdiklerinde ise fiziksel aktiviteyi azaltarak vücut ağırlıklarını düzenleyen öğrencilerin ortalama yeme bozukluğu skorlarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Bununla birlikte her iki cinsiyette de yeterli düzeyde aktivitesi olan öğrencilerin yeme bozukluğu ortalama değerleri daha yüksektir.Anahtar Kelimeler: Fiziksel Aktivite, Üniversite Öğrencileri, Sosyal Baskı, Yeme Bozukluğu.

Objective: The basics of having a healthy life are laid in the youth periods. The two important determinants of being healthy are adequate and balanced nutrition with regular physical activities. Therefore, itisimportantto monitor thephysicalactivityand nutritional disorders ofyoungpeople. The aim of this study is to determine the physical activity levels and eating disorder status of the university students and to compare the eating disorder status according to the physical activity levels and various variables (gender, income status, eating habits, social pressure, etc.).Material and Method: This study was conducted with a total of 2088 students (x̄ age= 20.85 + 1.79 year), 845 (40.5%) of whom were male (x̄ age= 21.23 + 1.91 year) and 1243 (59.5%) of whom were female (x̄ age= 20.59 + 1.65 year), who studies in the central campus of Erzincan Binali Yıldırım University. The personal information of the students were obtained through a personal information form that questions their socio-demographic characteristics, the presence of obesity and mental illness in the family, and their nutritional habits. Physical activity level was determined by the 'International Physical Activity Questionare (IPAQ)' (short form) consisting of seven questions and the Eating Disorder Examination Questionare (EDE-Q) consisting of 28 questions and 4 sub-scales (restriction, concerns about eating, concerns about body shape, concerns about weight). IBM SPSS 22.0 package program was used for the analysis of the data and p<0.05 was considered statistically significant. Categorical variables were summarized as n (%) and continuous variables were summarized as mean ± standard deviation. For pairwise group comparisons 'Mann-Whitney U' test, in three or more group comparisons the 'Kruskal Wallis H' test was used.Findings: While the average physical activity scores of males and females were similar (p=0.299), the scores of men in terms of total physical activity were significantly higher than those of women (p<0.001). As a result of the comparisons that made in terms of eating disorder conditions, all score averages were higher in females than in males (p<0.01). When eating disorders were evaluated according to gender and physical activity variables, the EDE-Q(total) scores of male students with adequate levels of physical activity were significantly higher than those of students with only low activity (p=0.035), EDE-Q(restriction) (p<0.01) and EDE-Q(eating concerns) (p<0.05), both inactive and low activity groups. It was determined that females with adequate physical activity had higher EDE-Q(restriction) scores than the group with low activity and inactive group (p<0.05). EDE-Q(body shape concerns – weight concerns) scores of individuals with family history of mental illness were higher at (p<0.01) and (p<0.05), respectively, than those without family history of mental illness. It was determined that all scores of EDE-Q (p<0.01) were higher for the people that have at least one obese person in the family. As a result of the evaluation in terms of the accommodation of the students, EDE-Q(total – restriction – body shape concerns) scores of those staying in the private dormitory were higher in the level of significance than those residing in the student house (p<0.01). Students who have a monthly income of over 700TL, EDE-Q(restriction) (p<0.01) scores werefoundtobe higher thanthoseunder 500TL permonth. According totheamountof money that students spendon nutrition and the number of main meals, no difference hasbeen observed inall scores of EDE-Q. Excluding EDE-Q(weight concerns) scores of students who ate their meal fast, other EDE-Q(total – body shape concerns - eating concerns) scores were found to be higher than those who ate slowly and at normal speed (p<0.05). As the a mount of water consumed increases, all scores of EDE-Q have significantly increased (p<0.01). Eating disorder scores of people who regulate their body weight by reducing their dinner when they gain weight were higher than those who regulate them by doing physical activity and not taking snacks (p<0.001). All EDE-Q scores were found to be high for those who were absolutely dissatisfied with their appearance and body weight (p<0.001). All eating disorder scores of those who felt social pressure related to eating behaviors were found to be higher at (p<0.001) and the eating disorder scores of the students who were subjected to pressure by the media were higher at (p<0.01). In addition, it was determined that all eating disorder scores (p<0.001) were higher for those who were under pressure towards weight loss and ready-to-eat consumption.Conclusion: As a result of this study, the average eating disorder scores of students who had mental illness and obesity in their family history, who lived in a private dormitory and had a high monthly income, ate fast food and consumed excess water, and who were absolutely dissatisfied with their body weight and appearance were found to be high. The average eating disorder scores of students who regulate their body weight by reducing their dinner when they gain weight and reducing physical activity when they lose weight were higher. However, students withadequateactivityinboth genders have higher averagevaluesof eating disorder.Keywords: Physical Activity, University Students, Social Pressure, Eating Disorder.