Afyon Kocatepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Doğum kliniğine başvuran gebelerin ilaç kullanma durumları ve ilaç kullanımı hakkındaki düşüncelerinin araştırılması

Abstract

III ÖZET İlaçlar gebelikte doğumsal anomali oluşturması balonundan özellikle ilk trimesterde risk taşımaktadırlar, ancak bu önlenebilir bir risktir. Anne adayları gebe olduğunu bilmeden aldıkları ilaçlar nedeniyle oluşabilecek doğumsal anomali riskinden dolayı yaşadıkları stres ve anksiyete nedeniyle gebelik tahliyesine karar verebilmektedirler. Bu nedenle anne adaylarının ilaçlar ve teratolojik etkileri hususunda bilgilendirilmeleri önem taşımaktadır. Bu çalışma, gebelikte ilaç kullanma nedenleri, sıklığı, kullanılan ilaç çeşitleri ve bu ilaçların risk kategorilerim belirlemek ve annelerin kullandıkları ilaçlar konusunda bilgi düzeylerini saptayıp bilgi edinme yollarım tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Araştırma Kasım 2004^ Şubat 2005 tarihleri arasında Afyon Kocatepe Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi Kadın Doğum Kliniğine gebelik kontrolü için başvuran son trimestirdeki 110 gebe kadın ile yumulmuştur. Veriler gebelerle yüz yüze görüşülerek anket formu ile toplanmıştır. Araştırmaya katılan gebelerin yaş ortalaması 27.4±4.6 yıl, ortalama gebelik haftası 36.3±2.8 ve gebelik sayısı ortalaması 2.3±1.4'dür. Çalışmaya katılan gebelerin %95.5'inin sosyal güvencesi vardı, yine kadınların %28.2'sinin çalıştığı saptandı. Gebelerin yaklaşık üçte birinde (%28.2) gebe olduğunu bilmediği dönemde ilaç kullanımı mevcuttu. Gebelerin gebe olduklarım bilmedikleri dönemde kullandıkları ilaçlar arasında analjeziklerin ilk sırada (%19.1) yer aldığı görüldü. Gebeler arasında ilaç kullanımına bağlı düşük ya da kürtaj öyküsü olan yoktu. Kadınların gebelikleri süresince ilaç kullanma durumları incelendiğinde, %4.5'inin gebeliğinde hiç ilaç kullanmadığı, %27.3'ünün sadece vitamin ve mineral kullandığı ve %68.2' sinin gebelikte geçirdiği hastalıklara ve kronik hastalıklara bağlı nedenlerle ilaç kullandığı görüldü. En çok ilaç kullanma nedeni olarak emezis ve hiperemezis (%28.3) ve idrar yolu enfeksiyonu (%20.8) saptandı. Kadınların kullandığı ilaç grupları içerisinde en çok kullanılan ilaçların demir preparatları (%24.0), vitamin ve mineraller (%23.5), folic acid (% 10.6), analjezikler (%10.3) ve antiemetikler (%6.7) olduğu tespit edildi. Kadınların gebelikleri boyunca kullandığı ortalama ilaç çeşidi 3.9±1.8 bulundu. Kadınların gebelik sayısı 1-2 olanlarla, 3 ve üzeri olanların bu gebeliğinde ilaç kullanma durumları karşılaştırıldığında ilaç kullanma açısından farkIV görülmedi (p=0.619). Gebeliğin II. ve IH. trimesterinde I. Trimestere göre ilaç kullanmanın daha fazla olduğu gözlendi (PO.001). Gebelerin kullandığı ilaçların FDA kategorisine göre risk sınıflamasında güvenli kabul edilen A grubu ilaçların kullanımının %61.0 olduğu ve risk grubu olan D grubu ilaç grubundan bir gebenin ilaç kullandığı ve gebelikte kullanımı kesinlikle kontrendike olan X grubu ilaç kullanımının olmadığı saptandı. Gebelerin kullandıkları ilaçlar konusunda bilgi edinme kaynağı olarak en fazla (%39.3) ilaç prospektüslerini kullandığı görüldü.

SUMMARY Drugs poses a risk for pregnancies because they may induce fetal anomalies particularly in the first trimester. But this is a preventable risk. Pregnant mothers may decide to abort their pregnancies because of stress and anxiety they encountered due to the ingestion of drugs which have teratogenic potential. For this reason informing the mothers about the drugs used in pregnancy and their teratologic potentials is very important. The present study aimed to determine the reasons for drug use, frequency of use, risk categories of the drugs, the knowledge level about the safety of drugs, and the source of information about the drugs used by pregnants. Study was conducted on 110 pregnant women who applied for pregnancy follow-up to Afyon Kocatepe University School of Medicine, Department of Obstetrics and Gynecology. Data were collected using survey forms and face-to-face interview in the late third trimester. The questionnaire consisted of socio- demographic features, pregnancy story and special questions about the drugs that used during the present pregnancy. Datas were evaluated by using average value, standart deviation, minimum-maximum values, percentage and pearson Chi- square test and Fischer's exact test where appropriate. Statistical meaningfulness was defined by P< 0.05. The average age of participants was 27.4 years. The average weeks of pregnancy was 36.3 weeks and gravida was 2.3. Ninety-five percents of the participants had social security, and 28% of them were workers or officers. Twenty- eight percent of the pregnants were reported that they took medicines in their first trimesters without the awareness of being pregnant. Analgesics were the most common (19%) drugs taken in that period. There was no history of previous pregnancy termination due to misuse of drugs. It was seen that 4.5% pregnants had never used any drugs, 27% were used drugs containing vitamins and minerals, 68.2% of the pregnants reported that they used drugs because of diseases related to pregnancy and or due to their chronic illnesses. Most common causes of drug usage were emesis and hiperemesis gravidarum (28.3%) and urinary tract infections (20.8%).VI Five kind of drags that used most commonly by pregnants were followed as; iron (23.5%), vitamins and minerals (21.83%), folic acid (10.91%), analgesics (10.15%) and antiemetics (6.85%). The average number of drug types used by prenants were 3.9. In the comparison of pregnants who had been in in their first or second pregnancy and third or more there were no difference was found in terms of the average number of drugs used in the present pregnancy (p=0.619). It was seen that drug usage was more common in the second and third trimesters then in the first trimester (PO.001). According to Food and Drug Adrninistration category, the drugs' risk classification used by pregnants have been determined as; group A drugs 60.74%, group B drugs 29.88%, group C drugs 9.14% and group D drugs 0.25%. None of the pregnants had taken any drugs in X category. It was seen that the most common (39.3%) source of information about the drags were drug prospectuses itself.