Şeyh Galip`in Hüsn ü Aşk`ında medeniyet tasavvuru

Abstract

Şeyh Galib tarafından yazılan Hüsn ü Aşk, klasik aşk mesnevisi geleneğinin eşsiz örneklerinden biridir. İki âşık arasında geçen beşerî bir aşk hikâyesi olarak tahkiye edilse de aslında tasavvufa intisap etmiş bir sâlikin seyr ü sülukûnu anlatan sembolik bir eserdir. Aynı zamanda olağanüstü varlıkların ve mekânların yer alması sebebiyle fantastik bir hikâye olma özelliğine sahiptir. Fakat klasik aşk mesnevisine aykırı özellikleri, kurgusunun temelini oluşturan şahıs kadrosu ve onların terbiye usulleriyle İslam medeniyetinin temel kaynaklarını sembolize ediyor olması onun sadece klasik bir aşk hikâyesi olmadığını göstermektedir. Tezin amacı, klasik aşk mesnevisi geleneği bağlamında bu geleneğin remiz ve sembolleriyle yazılan Hüsn ü Aşk'ı bir medeniyet tasavvuru olarak okumaktır. İslam medeniyetinin temel kaynakları olan `aşk`, `tevhid`, `vahiy` kavramları Hüsn ü Aşk'ta şahıs kadrosu; `terbiye` mefhumu ise Mevleviliğin esaslarına dayanan seyr ü sülûk ile simgelenmiştir. Hüsn ü Aşk, Osmanlı Edebiyatı'nın klasik aşk mesnevisi geleneğine armağanıdır. Âşık ile maşuk karakterlerinin aşktaki rollerini değiştirerek Allah'ın mahlûkunda kendi tecellisine âşık olması fikrine dayanan ve bu sufi yaratılış düşüncesini sembolize eden mistik bir ontolojidir. Kâinatı bu nazariyeye göre mânâlandıran eserin aynı zamanda bir medeniyet tasavvuru olduğu görülmektedir.

Hüsn ü Aşk written by Şeyh Galip, is one of theunique examples of classical love masnavitradition. Although it is narrated as a humane love story between two lovers, it is actually an allegorical work of art that describes themystical journey of disciple affiliated with sufism. As it include sextraordinary existence sandspaces, it also has a feature of fantasticstory. But its features aganistclassical love masnavi, characterlist formingthe basis of fiction and its symbolising basicresources of Islamic civilization with their nurture ways show that it is not only a classical lovestory.The purpose of this thesis is toread Hüsn ü Aşk as a vision of civilization that has been writtenin the context of classical love masnavi traditionand this tradition'ssign sand symbols. Basic resources of Islamic civilization `love`, `oneness`, `revelation` concepts in Hüsn ü Aşk are symbolised by characterlist; on the other hand `nurture` concept is symbolised by mystical journey based on principles of Mevlevi. Hüsn ü Aşk is a reward of Ottoman Literatureto classical love masnavitradition. It is a mystical ontology that symbolises this suficreati onthought and bases on the thought of falling in love with transfiguration of yourself in God's being by changing the roles of lover and beloved characters in love. That work which makes sense of universe according to this speculation is also seen as a vision of civilization.