Sosyal bilgiler öğretmenlerinin çok kültürlülük ve çok kültürlü eğitim algılarının değerlendirilmesi (Erzurum kenti örneği)

Abstract

Çok kültürlülük kavramı son yıllarda tartışılan bir konu haline gelmiştir. Artık hemen hemen bütün dünya ülkelerinde farklı kültür ve kimlikler bir arada yaşadığı için çok kültürlülük de önem kazanmaktadır. Çok kültürlülüğün amacı; farklı kimliklerin, ırkların, dinlerin ve kültürlerin bir arada sorunsuz yaşamasını ve ayrımcılığın önüne geçilmesini sağlamaktır. Çok kültürlülük kavramının eğitim ile ilgili kısmı olan çok kültürlü eğitim; farklı kültürel yapı, ırk, etnik köken ve sosyal gruplara mensup olan tüm öğrenciler için eşit eğitim fırsatı oluşturma, eğitim ortamını değiştirme ve yeniden yapılandırmayı amaçlayan bir eğitim yaklaşımıdır.Çok kültürlü eğitimin amacı ise; öğrencilere farklılıklara saygı duyma, hoşgörülü ve anlayışlı olma, empati kurma gibi değerleri kazandırmaktır. Ayrıca çok kültürlü eğitim, ayrım yapmadan eşit eğitim fırsatı sunarak farklı kültürel grupların kültürel değerlerini korumalarına yardımcı olmaktadır. Çok kültürlü eğitimi en çok ve en iyi uygulayabilecek öğretmenlerin başında sosyal bilgiler öğretmenleri gelmektedir. Bu doğrultuda sosyal bilgiler öğretmenlerinin çok kültürlülük ve çok kültürlü eğitim ile ilgili algılarının ve tutumlarının nasıl olduğunun ve bu tutumlarının; cinsiyet, eğitim durumu, kıdem, mezun olunan fakülte, öğrenim hayatının geçtiği yerin kültürel yapısı, görev yapılan yerleşim yeri değişkenlerine bağlı olarak farklılaşıp farklılaşmadığının bilinmesinin önemi büyüktür. Çok uluslu ve çok kültürlü toplumlarda çok kültürlü eğitim uygulamalarının artmasıyla birlikte bu kavramın bilimsel çalışmalarda da önem kazandığı görülmektedir. Bu önem doğrultusunda; çalışmanın nitel kısmında, 2018/2019 eğitim-öğretim yılında Erzurum kentindeki ortaokullarda eğitim veren 50 sosyal bilgiler öğretmenine görüşme formu uygulanarak sosyal bilgiler öğretmenlerinin çok kültürlülük ve çok kültürlü eğitim algılarını belirlemek amaçlanmıştır. Cevapların nitel olarak analiz edildiği çalışmada söz konusu kavramların bilgisi yoklanmış ve belirlenen kategoriler üzerinden (çok kültürlülük, çok kültürlü eğitim algısı, anadilde eğitim, çok kültürlü eğitim uygulamaları, çok kültürlü eğitim ile ilgili öğretmenlere düşen sorumluluklar) içerikler değerlendirilmiştir. Öğretmenlerin %90'ının çok kültürlülük ve %86'sının çok kültürlü eğitim kavramlarına yönelik algılarının olumlu yönde tespit edildiği çalışmada bu eğitimin uygulanması noktasında ise öğretmenlerin %58'i uygulanabilir olduğu yönünde görüş belirtmiştir. Ana dilde eğitim algılarına bakıldığında ise öğretmenlerin yaklaşık %66'sı ortak bir devlet dilinin olmasından yanadır, aksi halde ayrıştırıcılık olacağı düşüncesi içerisindedirler. Öğretmenlerin çok kültürlü eğitimi uygulamasıyla ilgili soruların da yer aldığı çalışmada öğretmenlerin çok kültürlü eğitim ile ilgili uygulamalardan çok fazla haberdar olmadıkları sonucuna varılmıştır. Çok kültürlü eğitime karşı sorumluluk algıları ise %86 ile olumlu yöndedir.Ayrıca çalışmanın nicel kısmında uygulanan ölçek ile amaçlanan öğretmenlerin çok kültürlülük tutumlarının tespit edilmesidir. `Öğretmenlerin Çok kültürlü Tutum Ölçeği` Erzurum kentindeki ortaokullarda görev yapan random örneklemeyle seçilmiş sosyal bilgiler branşındaki 54'ü erkek 36'sı kadın olmak üzere toplam 90 öğretmene uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 24.00 paket programı ile kodlanmış ve analiz edilmiştir.

The concept of multiculturalism has become a topic of discussion in recent years. Multiculturalism come into prominence as different cultures and identities coexist in almost all countries of the world. The aim of multiculturalism is to ensure that different identities, races, religions and cultures live together and prevent discrimination. Multicultural education, which is part of the concept of multicultural education; is an educational approach that aims to create equal educational opportunities for all students belonging to different cultural structures, races, ethnicities and social groups, to change and restructure the educational environment.The aim of multicultural education is to provide students with values such as respect for differences, tolerance, understanding and empathy. In addition, multicultural education helps different cultural groups to preserve their cultural values by providing equal educational opportunities without discrimination. Among the teachers, Social Science teachers can use and practice the best multicultural education. In this respect, it is important to know how is the perceptions and attitudes of Social Science teacher about multiculturalism and multicultural education and how change these attitudes depending on gender, age, edicational status, seniority etc. With the increase in multicultural education practices in multinational and multicultural societies, the multiculturalism concept has became importance in scientific studies.Depending on this importance; in the qualitative part of the study, it has been aimed to determine the perceptions of social science teachers on multiculturalism and multicultural education by applying semi-structured questionnaires to 50 social science teachers in the central districts of Erzurum in 2018/2019 academic year. In the study in which the answers were analyzed qualitatively, the knowledge of these concepts were reviewed and the contents were evaluated about the identified categories (multiculturalism, multicultural education perception, mother tongue education, multicultural education practices, responsibilities of teachers related to multicultural education). In the study, 90 %of teachers have positively perceptions about multiculturalism, 86 %of teachers have positively perceptions about multicultural education conceptsand and 58%of teachers have an idea that multicultural education should be applied in the school education. When the perceptions of mother tongue education are discussed, about 66%of the teachers are in favor of having a common state language, otherwise they think that there will be discrimination. Within the scope of the study, it was concluded that teachers were not aware of the practices related to multicultural education. Perceptions of responsibility towards multicultural education are positive with 86%. In the quantitative part of the study, multicultural attitudes of teachers were determined with `Multicultural Attitude Scale of Teachers`. This scale was applied to 90 teachers (54 females and 36 males) in the Social Science branch. The teachers were selected by random sampling in the central districts of Erzurum. The obtained data were coded and analyzed with the SPSS 24.00 package program.