Çizgi filmlerde yer alan değerlerin ilkokul hayat bilgisi öğretim programında yer alan değerler çerçevesinde incelenmesi

Abstract

Değer, kişinin içinde yaşadığı toplumun geçmişten getirdiği, toplumu ayakta tutan, toplumu oluşturan bireylerin büyük çoğunluğu tarafından kabul edilen, toplumun devamlılığını sağlayan ve formal ya da informal yollarla gelecek kuşaklara aktarılan önemli bir kavramdır. Toplum için bu kadar önemli olan bu kavramın gelecek kuşaklara aktarımı toplumun sürekliliği için oldukça önemlidir. Bundan dolayı değerlerin planlı bir şekilde gelecek kuşaklara kazandırılması gerekmektedir. Bu gereklilik değerler eğitiminin önemini ortaya koymaktadır. Değerler eğitimi sürecinde birçok yöntem kullanılmaktadır. Bu yöntemlerden biri de çizgi filmler olabilir. Bu araştırmada, İlkokul Hayat Bilgisi Öğretim Programında yer alan değerlerin çizgi filmlerde var olma düzeyini belirlemek, bu değerlerin çizgi filmlerde ne ölçüde işlendiğini ve çizgi filmlerin değer eğitiminde kullanılabilirliğini ortaya koymak amaçlanmaktadır. Araştırma en çok izlenen çizgi film kanalında yer alan Türk yapımı iki çizgi filmde yer alan değerler ile Hayat Bilgisi Öğretim Programında yer alan değerlerin (kişisel nitelik) ortak özelliğini belirlemeye yönelik tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Aynı zamanda çalışmada HBÖP' de yer alan kişisel niteliklerin çizgi filmlerde var olma düzeyi ilişkisel tarama modeli kullanılarak açıklanmaya çalışılmıştır. Araştırmanın evreni, Türkiye'deki çocuk kanallarında hafta sonu yayınlanan Türk yapımı çizgi filmler olarak belirlenmiştir. Araştırmanın örneklemi ise çocukların en çok izledikleri çizgi film kanalında ve gün içerisinde televizyonun en çok izlendiği saatlerde yer alan çizgi filmlerden seçilmiştir. Çizgi filmler amaçsal örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemine uygun olarak belirlenmiştir. Ölçüt örneklemeye uygun olarak belirlenen 2 (iki) çizgi filmden seçilen 10 (on) bölüm random (tesadüfi) olarak belirlenmiştir. Belirlenen çizgi filmlerde, Hayat Bilgisi Öğretim Programında yer alan; öz saygı, öz güven, toplumsallık, sabır, hoşgörü, sevgi, saygı, barış, yardımseverlik, doğruluk, dürüstlük, adalet, yeniliğe açıklık, vatanseverlik, kültürel değerleri koruma ve geliştirme değerlerine ait senaryo cümleleri ve örnek davranışlar tespit edilmiş, frekans ve yüzdeleri tablolaştırılmıştır. Her çizgi filmde ön plana çıkan üç kişisel niteliğe ait resimler açıklamalarıyla birlikte verilmiştir. Araştırmanın sonucunda çizgi filmlerde öz saygı, öz güven, toplumsallık, sabır, hoşgörü, sevgi, saygı, barış, yardımseverlik, doğruluk, dürüstlük, adalet, yeniliğe açıklık kişisel niteliklerine ait senaryo cümleleri ve örnek davranışlara çok sık rastlanmıştır. Ancak vatanseverlik ve kültürel değerleri koruma ve geliştirme kişisel niteliklerine ait çok az örnek tespit edilmiştir. Çizgi filmlerde evrensel değerlerin yanında mili ve ahlaki değerlere ait örnekler de tespit edilmiştir. Çocukların çizgi filmlerdeki kahramanları rol model almalarından dolayı doğru çizgi filmlere yönlendirilmeleri oldukça önemlidir. Uzman kişiler ve pedagoglar tarafından hazırlanan çizgi filmler, öğrencilerin hem başarılarının artmasına hem de milli ve evrensel değerleri kazanmalarına yardımcı olmaktadır. Çizgi filmlerde değerlere rastlanması, çizgi filmlerin değer eğitimi sürecinde etkin bir şekilde kullanılabileceğini ve bu sürece zenginlik katacağını göstermektedir.

Values are the important concepts which are brought from the past and transferred to the next generation through formal and informal ways and accepted by the most of the individuals who form the community. They make the persistence of a community and support them. It is very important to transfer this concept to the next generation for the persistence of a community. For this reason, it is necessary to get the next generation to acquire the values in a planned way. This necessity reveals the importance of Values Education. During the Values Education process, different methods are used. Cartoons can be one of these methods. This research aim to reveal, To determine existence level of `Values` in the cartoon movies, which is part of Primary School Life Science Program, How deeply those values are explained in the cartoons, How cartoons can be used regarding the values education. The study is a descriptive study model to determine the common characteristics of the values in two Turkish cartoons broadcasted in the most watched cartoon channels and the values in the Primary School Social Studies Curriculum. Also in this research `Relational Scanning Model` is used to explain the level of values which is port of Primary School Life Science Program. (Personal Characteristics) The population is the Turkish cartoons broadcasted at weekends. Sample is chosen from the cartoons which are watched at prime time during the day by many children in the most watched cartoon channels. The cartoons are determined according to the criterion sampling which is one of the purposive sampling methods. Ten (10) random parts chosen from two (2) cartoons determined for the criterion sampling. In the cartoons, model behaviours and scenario sentences which take part in Primary School Social Studies Curriculum are identified such as self respect, self reliance, sense of community, patience, tolerance, love, respect, peace, helpfulness, integrity, honesty, justice, receptiveness, patriotism, protecting and developing cultural values and these sentences and behaviours are tabulated according to their frequency and percentages. Acording to the findings at the study, the scenery sentences and model behaviours like self respect, self confidence, sense of community, patience, tolerance, love, respect, helpfulness, integrity, honesty, justice and receptiveness are realized too often. On the other hand, only a few examples are seen about patriotism and protecting and developing cultural values. In the cartoons, the examples of universal, national and moral values are identified. It is very important to canalize the children to the cartoons because of modelling the cartoon characters in the cartoons. The cartoons prepared by the experts and pedagogs are helping the students to increase their success and gaining national and universal values. Encountering values in the cartoons shows that the cartoons can be used effectively during the values education and it will add richness to this process.