Hatay Müzesi Roma İmparatorluk Dönemi lahitleri

Abstract

Ölüyü defnetmek amacıyla kullanılan, farklı nitelikteki malzemelerden yapılmış, küvet ya da sandık formunda ve bazen bir kapağa da sahip olan lahitler, dönemler boyunca kültürlerin sosyo-ekonomik durumları, beslenme alışkanlıkları, inanışları, ölü gömme ritüelleri gibi bilgileri günümüze ulaştırması bakımından arkeoloji ve birçok bilim dalı açısından önemli muhafazalardır. Antik çağlardan beri varolan lahitler, Roma İmparatorluk Dönemi'nde Augustus Dönemi'nden itibaren kullanılmaya başlanmış ve popülerliği artarak önemli bir mezar geleneği olmuştur.İnsanlık tarihinden bu yana birçok medeniyete ev sahipliği yapmış Antakya, stratejik konumu ile Roma Dönemi'nde dört büyük kentten biri olarak çok güçlü bir merkez haline gelmiştir. Konumu dolayısıyla bölgede ortaya çıkarılan lahitler Roma Dönemi'ne ışık tutmak açısından önem kazanmıştır.Bu çalışma, antik çağlardan itibaren Roma İmparatorluk Dönemi boyunca lahit kullanımını, Roma Dönemi ölü kültü geleneklerini ve üretim merkezlerini inceleyerek Hatay Müzesi'nde bulunan lahitleri stil, teknik ve kronolojik açıdan değerlendirilmesi amacıyla oluşturulmuştur. Bu doğrultuda, Hatay Müzesine bulunan Roma İmparatorluk Dönemi'ne ait 17 lahit ile 9 lahit parçasından oluşan 26 eser incelenmiş ve bir katalog çalışması yapılmıştır.Çalışılan lahitler ve lahit parçalarının 9 tanesinin kireçtaşından, 17 tanesinin de mermer malzemeden yapıldığı tespit edilmiştir. Kireçtaşı malzemenin yerel kireçtaşı ocaklardan çıkarıldığı ve bölgedeki ustalarca yapıldığı düşünülmektedir. Mermer malzemeli lahitler ise bölgede bir mermer ocağı olmadığı için Atina, Marmara Adası (Prokonnesos) ve Dokimeion'dan ithal edilmiştir. Eserlerin, tipolojik olarak 10 girlandlı, 3 levhalı, 1 frizli, 1 sütunlu ile 1 frizli-girlandlı ve 1 sütunlu -girlandlı lahit; 6 girlandlı, 3 frizli parça olduğu belirlenmiştir. Uzun yüzlerinde iki girlandı bulunan lahitler Attika lahitleri ile uyumlu, üç girlanda sahip lahitler Küçük Asya özellikleri taşımaktadır. Levhalı lahitler yerel karaktere sahiptir. Frizli lahit Atina'dan ithal edilmiş, sütunlu lahit Dokimeion kökenli olmaktadır. Değerlendirilen lahitlerden en erken örneklerin İ.S. 160 yıllarında, en geç örneklerin ise İ.S. 265/270 yıllarında yapılmış olduğu anlaşılmaktadır. Atina'dan ithal edilen ve yerel atölyelerce işlenen Hatay Müzesi'nde yer alan Roma İmparatorluk Dönemi lahitlerinin, önemli ve güçlü bir konuma sahip bölge için çok belirleyici özellikler taşımadığı; ancak gelecekte yapılacak kazı çalışmalarında ortaya çıkarılacak eserlerin incelenmesi ile kesin bir kanıya varılabileceği düşünülmektedir.

The sarcophagi used for the burial of death were made of different quality materials in the form of cisterns or boxes and sometimes having a lid. They are very important historical artifacts in the field of archeology and some other scientific disciplines as conservatives in order to provide information regarding socio-economic conditions of cultures, dietary habits, beliefs and burial rituals. The sarcophagi, which have existed since antiquity, had been used in the Roman Empire since the Augustan era and have become an important burial tradition with increasing popularity.Antakya, which has hosted many civilizations since the days of mankind, had become a very important center as one of the four major cities in the Roman Period due to its strategic location. The sarcophagi discovered in this region gained importance in terms of shedding light on the Roman Period.This study was aimed to evaluate sarcophagi in Hatay Museum in terms of style, technique and chronology by examining the use of sarcophagi during the Roman Imperial period, burial traditions at Roman period and production centers during the Roman period. For this purpose, 26 historical artifacts including 17 sarcophagi and 9 sarcophagus pieces belonging to the Roman Empire period in the Hatay Museum were investigated to create a catalog study.It was found that nine sarcophagi or sarcophagus pieces were made of limestone, whereas 17 of them were made of marble. It is thought that the limestone material was mined from the local limestone quarries and built into the area. The marble sarcophagi were imported from Athens, Marmara Island (Prokonnesos) and Dokimeion because there was no marble quarry in the region.These historical artifacts contain typologically 10 girland, 3 plate, 1 frieze, 1 column, 1 frieze-girland and 1 column- girland sarcophagi; 6 girland and 3 friezes sarcophagus pieces. The sarcophagi having two girland on their long faces are in conformity with the Attica sarcophagi. The other sarcophagi having three girland resembles to Asia Minor. The Tabula ansata sarcophagi have local character. A frieze sarcophagus imported from Athens originates from Dokimeion having columned sarcophagus. It is appeared that the earliest samples of the evaluated sarcophagi were A.D. 160 years and the latest examples were made in 265/270 A.D.The Roman Imperial Period sarcophagi at the Hatay Museum imported from Athens and processed with local workshops does not have very decisive features of the region that had a significant and strategic location; but it is thought that a definite conclusion can be obtained by examining the historical artifacts to be revealed in future excavation works.