Yeniyurt A-B kiliseleri ve mozaikleri

Abstract

Yeniyurt A ve B Kiliseleri, Hatay İli, Dörtyol İlçesi, Yeniyurt Mahallesi sınırları içinde, Akdeniz ile Amanos Dağları arasındaki ovada yer almaktadır. Kaçak kazılarla alanda ortaya çıkarılan mozaiklerin tahrip olmasını engellemek amacıyla Hatay Müzesi Müdürlüğü tarafından ilk olarak A Kilisesi'nde 2012 yılında, B Kilisesi'nde ise 2013 ve 2015 yıllarında kurtarma kazıları gerçekleştirilmiştir. Tez konusunu kurtarma kazıları yürütülen Yeniyurt A ve B Kiliseleri ve Mozaikleri oluşturmaktadır.Birinci bölümde, Yeniyurt Kiliselerinin bulunduğu bölgenin tarihi coğrafyası anlatılmıştır. Stratejik bir bölgede konumlanan kiliselerin bulunduğu bölge M.Ö. 2. Bin ortalarından itibaren birçok uygarlığın hakimiyet kurmak istediği bir coğrafyadadır. Geç antik çağda ise Batılı Hristiyanların haç yolculuğu güzergahı olarak kullanılmış yolun üzerinde bir uğrak alan olarak kullanılmış olması, bölgenin önemini erken dönemlerde olduğu gibi devam ettirdiğini göstermektedir. Bu bağlamda Yeniyurt Kiliselerinin, hem kendi bölgesinde yaşayan insanlara hem de hacı adaylarına hizmet etmesi açısından önemi vurgulanmıştır. Tezin ikinci bölümünde, Yeniyurt A ve B Kiliselerinin mimarisi anlatılmıştır. Öncelikle kiliselerin planlarının çizimleri yapılarak, kilise bölümleri tek tek ele alınmış, her bölüm ayrı ayrı incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise kiliselerin taban mozaikleri ve bazı küçük buluntular ele alınmış ve katalog yapılmıştır. Mozaik kataloğunda mozaik panolar, bordür ve orta pano olarak her biri ayrı ayrı karşılaştırmaları yapılarak ortak yanlar bulunmaya çalışılmıştır. Kiliselerde bulunan buluntuların bir kısmı ele alınarak karşılaştırmalı olarak tanımlanmış ve değerlendirilmiştir. Mimari özellikleri ve mozaik panolar bu kiliseler için M.S. 5. ve 6. yüzyıl tarihine işaret etmekte olup bu tarihleme küçük buluntular ve mimariye bağlı plastik eserler ile de desteklenmektedir.

The churches A and B of Yeniyurt are situated in the Yeniyurt district, Dörtyol county of Hatay province, on the plain between the Mediterranean Sea and the Amanus Mountains. Following illicit digs in the area, rescue excavations have been carried out by the Directorate of Hatay Museum in 2012 in Church A, and between 2013-2015 in Church B. The Churches A and B as well as their mosaics which have been revealed during these excavations constitute the topic of this thesis.In Chapter 1, the historical geography of the area where Yeniyurt Churches are situated, is presented. Due to its strategic importance, the area has attracted and has been controlled by different cultures since the 2nd millenium B.C. During the Late Antiquity, it was situated on the pilgrimage route and thus served as a pilgrims' rest by Western Christians, a fact that shows that the area maintained its importance. In this regard, it is important to note that the Yeniyurt Churches have not only served peuople of the region but also pilgrims. Chapter 2 deals with the architecture of Churches A and B in Yeniyurt. This includes the architectural plan of the churches as well as the description and identifiction of each architectrural unit. In Chapter 3, the catalogue of the mosaics decorating the churches as well as their small finds is presented. For mosaics, each panel has been given a catalogue number and described individualy, and comparisons have been listed. The second part of the catalogue consists of a selection of the small finds and their analogy. Based on the architectural character and mosaic style, Yeniyurt A and B Churches can be dated to 5th and 6th centuries A.D. and this dating is confirmed by the analysis of small finds and architectural decoration.