Ferîk Ahmed Muhtar Paşa`nın Malûmât Dergisi`ndeki yazılarının harp tarihi açısından değerlendirilmesi

Abstract

Rönesans ve reform ile Avrupa'da fikirsel anlamda meydana gelen radikal değişimlerin yanı sıra bilim, sanayi ve askeri alanlardaki gelişmelerin etkisiyle XVII. Yüzyılda Osmanlı Devleti'nde başlayan ıslâhât hareketlerinin amacı devletin yozlaşan kurumlarını düzenlemek ve çağın gereksinimlerine göre yeniden yapılandırmaktı. Osmanlı Devleti'nde, bu ıslâhâtların askeri alanda başlatılması ordunun önceliğine işaret etmektedir. Yapılan ıslâhâtlar ile modern askeri kurumların inşâsı beraberinde bu kurumlarda istihdam edilecek nitelikli eleman ihtiyacı problemini doğurmuştur. Bu probleme binâen Osmanlı Devleti'nde modern askeri sisteme geçişin öncülerinden biri olan Ferîk Ahmed Muhtar Paşa gelmektedir. Hayatının tamamını ordu içinde geçirmesine rağmen kıt'a savaşlarına katılmamış olan Muhtar Paşa, askeri kimliğinin yanı sıra ilim ile uğraşmayı da şiâr edinmiş, eşine ender rastlanan bir asker olarak tarihe geçmiştir. Yazmış olduğu sayısız yazı ve kitaplar ile Osmanlı askeri sistemini dizayn etmeye ve çağdaş askeri teknolojiyi Osmanlı Devleti'ne uyarlamaya çalışmıştır.Ferîk Ahmed Muhtar Paşa, Osmanlı askeri sistemini, geçmişi ve mevcut haliyle değerlendirmiş ve bu husûstaki fikirlerini II. Abdülhamid Dönemi'nin önde gelen yayın organlarından Malûmât'ta yayınlamıştır. Ahmed Muhtar, 1895-1903 arasında sekiz yıllık bir yayın hayatı olan söz konusu bu dergide belli başlı askeri sistemdeki sorunlarını ele alarak ve çağdaşı olan devletlerin askeri teknolojisi ile kıyaslayarak değerlendirmektedir. Değerlendirmelerini yaparken de askeri teknolojinin önemini sık sık vurgulayan Muhtar Paşa, askeri teçhizatın en ayrıntılı teknik detaylarını dahi açıklamaktan geri durmamıştır. Malûmât'ta yaklaşık sekiz yıl yazan Muhtar Paşa, Osmanlı Askeri sistemini, Osmanlı silah teknolojisi, Erkân-ı Harb, Osmanlı topçuluğu, kale istihkâmâtı, Avrupa'daki ateşli silah teknolojisi, kendi döneminde meydana gelmiş olan Çin-Japon Muharebesi'nde kullanılan askeri silahları vb. birçok konuyu incelemiştir. Netice itibariyle Muhtar Paşa, Malûmât'daki yazılarının genelinde, askeri sistemin önemini vurgularken, bir devletin bekâsının ve mevcut düzen içerisindeki konumunu askeri gücün belirlediğini ifade etmektedir. Bu sebepledir ki devletin askeri sisteminin her zaman çağa ayak uydurmasının gerektiğini ve devamlı olarak güncel silah teknolojisi ile donatılmasının zarûrî olduğunu savunmaktadır. Bütün bunlara ek olarak askeri tarih şuurunun önemine dikkat çekerek, günümüz askeri tarihçiliğinin temellerini atmıştır.

As a result of the Renaissance and Reformation movements, developments have been recorded in the fields of science, technology, industry and military, as well as radical changes in the thought and belief structures of the European countries. Depending on these developments the aim of the reform movements, which started in the 17th century among the Ottoman Empire, was to fix corrupted institutions of the state and to restructure them according to the needs of the age. In the Ottoman Empire, the initiation of these reforms in the military field indicates the priority of the army and the construction of modern military institutions led to the need for qualified personnel to be employed in these. Due to this need, one of the main pioneers of the transition to the modern military system in the Ottoman Empire was undoubtedly Ferîk Ahmed Muhtar Pasha. Muhtar Pasha did not participate in front battles, despite spending most of his professional life in army. Along with his military identity, he has been interested in science and has gone down in history as a rare soldier. He tried to design the Ottoman military system with his numerous articles and books and to adapt the modern military technology to the Ottoman Empire.Ferik Ahmad Muhtar Pasha evaluated both the Ottoman military system in the past and its current state, publishing his ideas about this subject in the Malûmât magazine, one of the leading media organs of the period of Abdülhamid II, as well as a journal with an eight-year publishing life between 1895-1903. Muhtar Pasha studied the major problems in military systems and made evaluations by comparing them with the military technology of the contemporary states and emphasizing its importance. He did not even refrain from explaining the most technical details of military equipment. Muhtar Pasha had been writing for eight years in Malumat magazine examining many subjects like the Ottoman military system, Ottoman weapon technology, military academy, Ottoman artillery, fortress fortification, firearm technology in Europe, military weapons used in the Chinese-Japanese War of 1894-1895 and so on. Muhtar Pasha underlined that survivability of a state and its position depend on the military power. For this reason, the military system of the state should always keep up with the era, advocating the necessity to follow the current weapon technology. He also contributed to today's military historiography with his works written to draw attention to the importance of military history consciousness.