Dış ticaret- ekonomik büyüme ilişkisi: Teori, literatür ve uygulama

Abstract

Bu çalışmanın amacı dış ticaret ve gayri safi sabit sermaye oluşumunun ekonomik büyüme üzerine etkisi ve aralarındaki ilişkiyi incelemektir. Bu kapsamda üç model geliştirilmiştir. İlk model; bir yönü ile ihracata dayalı ekonomik büyümenin test edildiği, ihracat- gayri safi sabit sermaye oluşumu - ekonomik büyüme ilişkisi, ikincisi; ithalata dayalı ekonomik büyümeyi test eden, ithalat- gayri safi sabit sermaye oluşumu - ekonomik büyüme ve sonuncusu ise; dış ticarete dayalı ekonomik büyümenin test edildiği, ticari açıklık - gayri safi sabit sermaye oluşumu - ekonomik büyüme ilişkisini araştıran modellerdir. Çalışmada T.C. Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım Sistemi'nden alınan ve Türkiye ekonomisinin 1998:Q1- 2017:Q4 dönemine ait gayri safi yurt içi hâsıla, ihracat, ithalat ve gayri safi sabit sermaye oluşumu ticari açıklık verisi kullanılmıştır. Seriler çeyrek dönemlik olup, toplam 80 veri içermektedir. Analiz kısmında serilerin durağanlıkları Augmented (Genişletilmiş) Dickey-Fuller (ADF) ve Kwiatkowski–Phillips–Schmidt–Shin (KPSS) Birim Kök Testleri ile analiz edilmiş ve VAR Modeli kurulmuştur. Değişkenler arasında uzun dönemli ilişkiyi tespit etmek için Johansen Eşbütünleşme Testi, değişkenler arasındaki nedenselliğin araştırılmasına yönelik Granger Nedensellik Testi, bir değişkende yaşanan bir şoka karşı diğer değişkenlerin nasıl tepki verdiğinin belirlenmesi amacıyla İtki-Tepki Analizi ve bir değişkende meydana gelen değişimde diğer değişkenlerin etkisini tespit etmek üzere Varyans Ayrıştırma Analizi yapılmıştır. Çalışma sonucundan değişkenler arasında uzun dönemde eşbütünleşme olmadığı, bununla birlikte gayri safi sabit sermaye oluşumu artış hızından ekonomik büyümeye; ithalat artış hızından hem ekonomik büyümeye hem de gayri safi sabit sermaye oluşumu artış hızına; ticari açıklık artış hızında hem ekonomik büyümeye hem de gayri safi sabit sermaye oluşumu artış hızına doğru tek yönlü nedensellik tespit edilmiştir.

The aim of this study is to investigate the effects of foreign trade and gross fixed capital formation on economic growth and the relationship between them. Three models have been developed in this context; the first model, the export-gross fixed capital formation, in which export-driven economic growth is tested in one aspect, second, models that test the economic growth based on imports, imports - gross fixed capital formation - economic growth, and the last one is the relationship between trade openness - gross fixed capital formation - economic growth, in which economic growth based on foreign trade is tested.In the study, the Central Bank of Electronic Data received from the distribution system and Turkey's Economy in 1998: Q1- 2017: Q4 period of gross domestic product, exports, import and gross fixed capital formation and trade openness data. The series includes a total of 80 data for a quarterly period.In the analysis section, stationary stability was analyzed by Augmented Dickey-Fuller (ADF) and the Kwiatkowski–Phillips–Schmidt–Shin (KPSS) unit root tests and VAR model was established. Johansen cointegration test to determine the long-term relationship between variables, Granger causality test to investigate the causality between variables, impulse-response analysis to determine how other variables react to a shock in a variable and to determine the effect of other variables in a variable change Variance decomposition analysis was performed.As a result of the study, there was no cointegration between the variables in the long run, however, one way causality from the growth rate of gross fixed capital formation to economic growth, from the growth rate of import to both economic growth and the growth rate of gross fixed capital formation, from the growth rate of trade openness to both economic growth and the growth rate of gross fixed capital formation.