Primer osteoporozda risk faktörleri ve yaşam kalitesinin etkisi

Abstract

ivÖZETÖrnek T. Zonguldak l Merkezinde Kronik Obstrüktif Akciğer HastalığıPrevalansının Değerlendirilmesi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi TıpFakültesi, Göğüs Hastalıkları ve Tüberküloz Anabilim Dalı Tezi, Zonguldak2006. Günümüzde Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), tüm dünyaülkelerinde önemli bir sağlık sorunu haline gelmiştir. Diğer hastalıkların mortaliteoranlarının yıllar içinde düşmesine karşılık KOAH prevalansı ve mortalitesi giderekartış göstermektedir. Bu araştırma Zonguldak il merkezinde KOAH prevalansınıbelirlemek amacıyla yapıldı. Zonguldak il merkezinde oturan 18 yaş ve üstü 611kişiye, mahalle ve sokak temelinde küme ve sistematik örnekleme yöntemleri birliktekullanılarak ulaşıldı. Araştırmaya katılan bireylere yüz yüze görüşme yöntemiyleanket formu dolduruldu ve solunum fonksiyon testi ile birlikte erken reversibilite testiyapıldı. Çalışmaya katılan bireylerden 260'ı (%42.6) erkek, 351'i (%57.4) bayan idi.Yaş ortalaması 49.20±15.4 (minumum 18, maksimum 87) bulundu. Kırk yaş ve üstübirey sayısı 447 (%73.1) idi. Anket formu, solunum fonksiyon testi ve erkenreversibilite testi sonuçları Global Obstructive Lung Disease (GOLD) kriterleri ilebirlikte değerlendirildiğinde KOAH prevalansı %15.2 (93 kişi) saptandı. KOAHsaptanan hastaların yaş ortalaması 57.3±14.3 (minumum 25, maksimum 87) idi. Kırkyaş ve üzerinde KOAH prevalansı %17.9 idi. KOAH prevalansı (evre 0 hariç) %11.1(68 kişi) olarak tespit edildi. Bu oran KOAH evre 0 için %4.1 (25 kişi) idi. KOAHtespit edilen hastaların %26.8'i evre 0, %17.2'si hafif, %43'ü orta, %11.8'i ağır ve%1'i çok ağır evrede idi. KOAH tespit edilen hastaların %79.5'inde sigara içmeöyküsü vardı. Sigara içme oranı erkek KOAH'lı hastalarda %96.4, kadın KOAH'lıhastalarda %54 idi. Çalışmaya katılan erkeklerin %21.5'inde, bayanların %10.5'indeKOAH saptandı. Sonuç olarak KOAH, Zonguldak il merkezinde önemli bir halksağlığı sorunudur.Anahtar Kelimeler: KOAH, epidemiyoloji, prevalans

ÖZETBu çalıºma osteoporozlu olgularda risk faktörlerini belirlemek veosteoporozun yaºam kalitesine etkisini incelemek amacıyla planlanmıºtır.2005-2006 yılları arasında Afyon Kocatepe Üniversitesi Araºtırma VeUygulama Hastanesi kemik dansitometri laboratuarına baºvuran postmenopozal 910hasta çalıºmaya alınmıºtır. Olguların sistemik hastalıkları (diyabet,hipertiroidizm,hiperparatiroidizm,hipertansiyon,gastrointestinal hastalıklar,böbrek yetmezliði,romatizmal,nörölojik) göz önüne alınarak araºtırmanın sonucunu etkileyeceðidüºünülerek çalıºma dıºı bırakılmıºtır.Çalıºmaya alınan vakalardan 4 grupbelirlenmiºtir.1.grubu osteoporoz teºhisi konmuº 1 yıldır ilaç tedavisi görenhastalar(n=101)oluºturdu.,2. grubu kemik mineral yoðunluðu ölçümü T-skor -1.0 ile-2.5 arasında olanlar(n=132) oluºturdu.,3.grubu kemik mineral yoðunluðu ölçümü T-skor -2.5 veya altında osteoporoz teºhisi konmuº olan(223)oluºturdu.,4.grubumineral yoðunluðu ölçümü T-skor -1.0?den büyük olan (n=144)hastalar oluºturdu.Dansitometrik ölçümler GE-LUNAR DPX-NT cihazıyla yapılmıºtır.Ölçümler sırasında AP Spine L1-L4, sol femur boyun, sol femur trokanter, sol femurtoplam BMD, T-Skor, Z-Skor deðerlerine bakılmıºtır. Araºtırmada sosyodemografik, durumu, alıºkanlıklar, beslenme durumu, kemik mineral yoðunluðuölçümleri, yaºam kalitesi ölçeði verileri hastalardan anket formu ile toplanmıºtır.Araºtırma verilerinin toplanmasında araºtırmacı tarafından geliºtirilen ?Anketformu?(Ek1)ve ?Nottingham saðlık profili-1 anket formu?(Ek2)kullanılmıºtır.Verilerin istatiksel deðerlendirmesi, bilgisayarda SPSS 12,0 for Windowsistatistik paket programında yapılmıºtır. Araºtırmada sayılabilir deðiºkenler yüzdelikdaðılımı ile ölçülebilir deðiºkenler ise ortalama, standart sapma ile ifadeedilmiºtir.Gruplar arası farklılıklarda chi kare testi BMD analizinde varyans analizi,sosyo demografik verilerin analizinde Anova testi uygulanmıºtır.Araºtırma sonuçlarına göre olguların yaº ortalaması ilaç kullanan grupta59.91, osteopenik grupta 55.33,normal grupta 50.48, osteoporoz grubunda 62.64yılolarak bulunmuºtur.Tüm gruplar arasında yaº daðılımı minimum 36 yaº,4maksimum 87 yaº olarak bulunmuºtur. Bu deðerler bize osteoporozun yaºla birliktearttıðını belirtmektedir.Çalıºmada Osteoporozlu hastalarda BMI?nin osteoporoz grubunda 51.81saptanmıºtır.Osteoporozlu olgularda ºiºmanlıðın yaygın olduðuolduðugörülmektedir.Çalıºmada Osteoporozlu hastalarda BMI?nin osteoporoz grubunda 51.81saptanmıºtır.Osteoporozlu olgularda ºiºmanlıðın yaygın olduðuolduðugörülmektedir.Araºtırmadan elde edilen sonuçlar normal grup ile osteoporoz grubu arasındaboy kaybı açısından anlamlı fark bulunmuºtur.(p:0.008)sonucunda %94.6`sı güneºlenmediðiAraºtırma osteoporozlu grubunsaptanmıºtır.Hastalıðın oluºumunda risk etmeni olarak düºünülen erken menopoz yaºı,menarº yaºı, güneºe az maruz kalma, artmıº kırık riski ve sedanter yaºamosteoporozun geliºimi için risk oluºturmadaki etkisi önemli bulunmuºtur.Sigara, alkol ve kahve tüketimi hastalar tarafından az sıklıkla ve düºükmiktarlarda tüketildiði saptanmıºtır.Kötü uyku nedeni araºtırması sonucunda stresin osteoporoz grubu ile normalgrup arasında anlamlı farkı bulunmuºtur.(p:0.001)Araºtırma sonucunda aile menopoz yaºı(40 yaº altı) normal grup ileosteoporoz grubu arasında anlamlı fark bulunmuºtur.(p:0.002)Çalıºmaya katılan olgulara 17 yiyeceðin tüketim sıklıkları karºılaºtırmasındahastaların kalsiyumun diðer en iyi kaynaðı olan yoðurt ve peynir tüketimibakımından haftada bir kez tüketildiði saptanmıºtır. Kalsiyumun ikinci derecedezengin kaynaðı olan pekmez, yeºil yapraklı sebzeler ve kuru baklagilleri daha sıktükettikleri saptanmıºtır.Besin tüketimi araºtırması sonucunda, olgularda peynir,yoðurt, süt, yumurta ,kuru meyve alımının, osteoporozlu grup ile normal grup arasında anlamlı farklılıklarsaptanmıºtır. (p:0.001)Çalıºmamızda olgularımızın NHP soru formu alt bölümleri göz önündesırayı yorgunluðun aðrının(ilaçbulundurulduðunda,ilk (osteopenik) 2.sırayı5kullanan) 3.sırayı fiziksel aktivitelerin (ilaç kullanan), 4.sırayı uyku(ilaç kullanan),5.olarak emosyonel reaksiyonlar(ilaç kullanan),6.olarak sosyal izolasyon( osteopenik) grubun etkilendiði saptanmıºtır.Yapılan çalıºmalarda ostoporoz kısa boylu,minyon tipli,zayıf yapılıkadınlarda görülmektedir.Bizim çalıºmamızda Afyonkarahisar ilinda beslenmealıºkanlıðından dolayı ºiºman kadınlarda osteoporoz görülmüºtür.İlaç kullanımının osteoporoz üzerindeki etkisi ilerlemeyi engelleme yönündeolduðu tespit edilmiºtir.6