Belirli çevre faktörleri ve akrabalı yetiştirmenin yerli kara sığırların farklı vücut ölçüleri üzerine etkileri

Abstract

Bu araştırmada Lalahan Hayvancılık Merkez Araştırma Enstitüsünde Yerli Gen Kaynaklarını Koruma Projesi kapsamında yetiştirilen 143 Yerli Karaya ait vücut ölçülerine farklı çevre faktörleri ve akrabalı yetiştirme katsayısının etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.Araştırmada akrabalı yetiştirme katsayısı 0,0133 bulunmuştur. Doğumda ortalama canlı ağırlık 16,972±0,769 kg., incik çevresi 9,497±0,162 cm., göğüs çevresi 59,272±1,020 cm., beden uzunluğu 53,604±1,025 cm. ve cidago yüksekliği 54,829±0,909 cm. bulunmuştur. Aynı ölçüler sırasıyla üç aylıkta 68,179±3,745 kg., 11,792±0,291 cm., 92,018±2,372 cm., 80,641±1,701 cm. ve 75,529±1,377 cm., altı aylıkta 110,328±5,833 kg., 14,579±0,465 cm., 112,041±2,932 cm., 96,060±1,979 cm. ve 87,050±1,912 cm., oniki aylıkta 184,574±9,119 kg., 16,847±0,560 cm., 130,328±3,804 cm., 112,437±3,459 cm. ve 99,980±1,834 cm. olarak belirlenmişlerdir.Varyans analizlerinde doğum yılının yeni doğanlarda doğum ağırlığı ve incik çevresini, üç aylıklarda incik çevresini üç, altı ve oniki aylıklarda göğüs çevresi ve beden uzunluğunu, oniki aylıklarda ise sadece canlı ağırlığı önemli (P<0,05) etkilediği saptanmıştır. Doğum mevsimi yeni doğanlarda doğum ağırlığı, ve oniki aylıklarda göğüs çevresini önemli (P<0,05) etkilemiştir. Ananın laktasyon sırasının yeni doğanlarda doğum ağırlığı, incik çevresi ve cidago yüksekliğini üç aylıkta canlı ağırlık ve incik çevresini, altı aylıkta incik ve göğüs çevresini, oniki aylıkta ise hem canlı ağırlık hem de incik ve göğüs çevrelerini önemli (P<0,05) etkilediği saptanmıştır. Cinsiyetin ise yeni doğanlarda doğum ağırlığı ve incik çevresini, altı aylıklarda da incik çevresini etkilediği tespit edilmiştir. Akrabalı yetiştirme üç aylık buzağılarda incik çevresini, altı aylıklarda sadece incik çevresini, oniki aylıklarda ise hem canlı ağırlık hem de incik ve göğüs çevrelerini etkilemiştir (P<0,05).Sonuç olarak, doğum yılı, doğum mevsimi ananın laktasyon sırasın ve akrabalı yetiştirmenin, beden ölçülerine yönelik bir seleksiyon çalışmasında göz önünde bulundurulması gerektiği kanaatine varılmıştır.Anahtar kelimeler: Yerli Kara, vücut ölçüleri, akrabalık

In this study it was aimed to determine the effects of some enviromental factors and inbreeding on different body measurement treats of 143 Yerli Kara cattles maintained at Lalahan Livestock Central Research Institute.Inbreeding coefficienty was found to be 0,0133. Mean live weight, shin girth, chest girth, body lenght and height at withers were 17,274±0,780 kg., 9,556±0,164 cm., 59,428±1,006 cm., 53,903±1,024 cm and 54,707±0,895 cm. at birth 68,665±3,718 kg., 11,841±0,290 cm., 92,102±2,339 cm., 80,854±1,688 cm. and 75,749±1,372 cm. at three months, 112,164±5,818 kg., 14,775±0,473 cm., 112,780±2,900 cm., 95,881±1,931 cm. and 87,345±1,873 cm. at six months, 184,242±9,377 kg., 16,835±0,562 cm., 130,276±3,782 cm., 112,365±3,465 cm. and 99,924±1,873 cm. at twelve months respectively.Analysis of variance showed that the effect of birth year was significiant (P<0,05) for birth weight and shin girth at birth, chest girth and body lenght at three months, only live weight at twelve months. The effects of birth season were significiant (P<0,05) for birth weight at birth and chest girth at twelve months. The parity of dam were significiant (P<0,05) for birth weight shin girth and height at withers at birth, live weight and shin girth at three months, shin and chest girths at six months and live weight shin and chest girths at twelve months. It was determined that sex affect the birth weight and shine girth for newborns and shine girth for six months . The affects of inbreeding were significiant (P<0,05) for shin and chest girths at three months, only shin girth at six months and live weight, shin and chest girths at twelve months.As a result, it was concluded that the birth year and season, party of dam and inbreeding must be considered in a selection programme intended for body measurements.Keywords: Yerli Kara, body measurements, inbreeding.