Ortaokul Türkçe ders kitaplarında zamirlerin işlenişi ve 7. sınıf öğrencilerinin yazılı anlatımlarında zamirleri kullanma becerileri

Abstract

Bu çalışma ortaokul Türkçe ders kitaplarında zamirlerin nasıl işlendiğini ve öğrencilerin zamirler ile ilgili bilgilerini yazılı anlatımlara ne şekilde aktardığını tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Bu doğrultuda öncelikle ortaokulda kullanılan Türkçe ders kitaplarında zamirler konusunun anlatıldığı bölümler incelenmiştir. Daha sonra öğrencilere, öyküleyici ve bilgilendirici anlatım biçimlerine uygun olarak belirlenen konularda iki ayrı yazılı anlatım çalışması yaptırılmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde araştırmanın dayandığı gerekçeleri anlatan `Problem Durumu`, `Problem Cümlesi`, `Araştırmanın Amacı`, `Araştırmanın Önemi`, `Sınırlılıklar` `Varsayımlar` ve `İlgili Araştırmalar` kısımları yer almaktadır.İkinci bölümde araştırmanın kuramsal altyapısı ele alınmış, zamirin tanımı, zamir türleri, zamirlerin özellikleri ve zamirler ile ilgili kurallar anlatılmıştır. Ayrıca zamirler konusunda tartışmalı noktalara değinilmiştir. Hemen ardından, zamirlerin yazılı anlatımlardaki yeri üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda yazılı anlatım, metin, metinsellik, bağdaşıklık kavramları açıklanmış ve zamirlerin bağdaşıklıkla ilişkisine yer verilmiştir. Artgönderim ve öngönderim oluşturmada zamirlerin rolü örnekler ile açıklanmıştır.Üçüncü bölümde, çalışmanın yöntemi ile ilgili `Araştırmanın Modeli`, `Evren ve Örneklem`, `Veri Toplama Araçları` ve `Veri Çözümleme Teknikleri` başlıkları açıklanmıştır. Bu bölümde 2016-2017, 2017-2018 ve 2018-2019 eğitim öğretim dönemlerinde kullanılan ders kitaplarında zamirler konusunun nasıl işlendiği değerlendirilmiştir. Öğrencilerin yazılı anlatımları, zamir kullanma becerileri yönünden incelenmiştir.Dördüncü bölümde ise araştırmadan elde edilen bulgu ve sonuçlar kısmı yer almaktadır. Ders kitaplarında ve müfredat programlarında yapılan incelemede zamirlerin 2006 programından bu yana yalnızca 6. sınıflarda yer aldığı görülmüştür. Ayrıca zamir türlerinin işlenişinde, ders kitapları arasında birlik olmadığı; dönüşlülük zamirine doğru ve yeterli bir şekilde yer verilmediği anlaşılmıştır. Öğrencilerin yazılı anlatımlarında yapılan incelemeye göre zamir kullanım oranının öyküleyici metinlerde daha yüksek olduğu belirlenmiştir. En çok kullanılan zamir türünün kişi zamiri (öyküleyici metinlerde % 66,45 ve bilgilendirici metinlerde % 47, 25) olduğu tespit edilmiştir. Yazılı anlatımları ele alındığında ise öğrencilerin zamirler konusu ile bağlantılı olan özne – yüklem uyumu konusunda problem yaşadığı, iyelik gruplarında kişi zamirlerini gereksiz yere yüzey yapıda kullandıkları, işaret zamirleri ve belirsizlik zamirleri kullanımında yazım yanlışı yaptıkları belirlenmiştir. ANAHTAR KELİMELERZamirler, Bağdaşıklık, Gönderim, Ortaokul Türkçe Ders Kitapları, Yazılı Anlatım, Öyküleyici Metin, Bilgilendirici Metin.

The aim of this study is to determine how the topicof pronouns is handled in the Turkish school books at the secondary schools and how students transfer their knowledge about pronouns to writing skills. Accordingly, Turkish school books that are used in secondary schools are analyzed for determining how the topicis handled. Students had been given two different written expression exercises on two topics which are appropriate to narrative and informative expression types. In the first part of the study, there are information about `Problem Status`, `Problem Statement`, `Aim of the research`, `Importance of the research`, `Limits`, `Hypothesizes` and `Related researches`. These are the reasons on which the study based.In the second part, theoretical basis of the research is handled; description types characteristics of pronouns and rules related to pronouns are specified. İmmediately after, usage of pronouns in written expressions is emphasized. Within this scope `Written expression`, `Text`, `Textuality` and `Coherence` are explained, and the relation between the pronouns and coherence is included. Role of pronouns in forming anaphora and cataphora is exemplified. In the third part, titles related to the method of the study (`Model of Research` , `Population and Sample` , `Data Collection Tools` and `Data Analysis Techniques`) are clarified. In this part, how the subject of pronouns is discussed in the textbooks used in the 2016-2017, 2017-2018 and 2018-2019 education periods is evaluated. Then, the written expressions of the students were examined in terms of their pronoun use skills.In the fourth part of this study, there are the findings and results acquired from the research. As a result, pronouns have taken place in school books for just 6th grades since 2006. Moreover, in terms of pronoun types, there is no consistency between school books and reflexive pronouns haven't had enough places and haven't been handled correctly. According to an analysis done to the texts written by students, pronouns are used more in narrative texts. Personal pronouns are the most preferred pronoun types (%66, 45 in narrative texts versus %47.25 in informative texts). When the written expressions are analyzed, it is determined that students have problems with subject-verb consistency, they use personal pronouns unnecessarily and superficially, and spelling errors of the demonstrative pronouns and indefinite pronouns. KEY WORDSPronouns, Coherence, Anaphora, Secondary School Turkish School Books, Written Expression, Narrative Text, Informative Text