Hatay ilindeki zeytin bahçelerinde zeytin sineği, Bactrocera oleae (Gmelın) (Diptera: Tephritidae)`nin cezbediciler ile kontrolü ve zarar oranının belirlenmesi

Abstract

Zeytin sineği, Bactrocera oleae (Gmelin) (Diptera: Tephritidae), ülkemizde zeytinin en önemli zararlılarından birisidir. Çalışma 2016-2017 yıllarında Hatay illindeki zeytin bahçelerinde Zeytin sineği, Bactrocera oleae (Gmelin) (Diptera: Tephritidae)'nin cezbediciler ile kontrolü ve zarar oranının belirlenmesi amacı ile yapılmıştır. Çalışma 2016 yıllında Hatay iline bağlı Arpahan köyünde bulunan Gemlik çeşitine sahip 200 dönümlük zeytin bahçesinde üç deneme ile yapılmıştır. Çalışmada %0,2'lik spiroketal (1,7-dioxaspiro[5.5]undecane) (SP) feromon, %2,5'lik amonyum sülfat (AS), %2,5'lik amonyum karbonata (AC), %2,5'lik amonyum asetate (AA), %2,5'lik ammonium bikarbonate (AB), ve %2,5'lik diamonyum fosfat (DAP) gibi cezbediciler kullanılmıştır. Denemede kullanılan cezbediciler beş tekerrürlü ve beş uygulama olarak tesadüf deneme desenine göre örneklenen zeytin bahçesine her üç ağaca bir cezbedici Decis tipi tuzak gelecek şekilde asılmıştır. Denemeler 30 Temmuz tarihinde kurulmuş ve 26 Ekim tarihinde tuzaklar toplanmıştır. Çalışma 2017 yılında Hatay iline bağlı Arpahan köyünde bulunan Gemlik çeşidine sahip 200 dönümlük zeytin bahçesi ile Belen ilçesine bağlı 50 dönümlük Ayvalık zeytin bahçesinde yürütülmüştür. Çalışmada iki farklı deneme kurulmuş ve denemelerde %5'lik ammonium bikarbonate (AB), %5'lik amonyum sülfat (AS), %5'lik amonyum karbonata (AC), %5'lik amonyum asetate (AA), %5'lik diamonyum fosfat (DAP) gibi cezbediciler kullanılmıştır. Denemede 10 tekerrürlü ve beş uygulama olarak tesadüf deneme desenine göre örneklenen zeytin bahçelerine her üç ağaca bir cezbedici SEDQ tipi tuzak gelecek şekilde asılmıştır. Denemeler 18 Ağustos kurulmuş ve 3 Kasım 2017 tarihinde toplanmıştır.Çalışmanın 2016 yılındaki birinci denemesinde cezbedici Decis tuzaklar tarafından 2,489 adet, ikinci denemesinde 2,929 adet ve üçüncü denemesinde 2,804 adet zeytin sineği ergini yakalanmıştır. Yapılan üç denemede cezbedici tuzaklar tarafından en fazla ergin DAP karışımlı cezbedici tuzaklar tarafından yakalanmıştır. Çalışmanın ikinci yılında Gemlik zeytinlik alanında yapılan örneklemede cezbedici tuzaklar tarafından 41 adet zeytin sineği ergini yakalanmıştır. Cezbedici tuzaklar tarafından en fazla ergin AA+AB karışımlı cezbedici tuzaklar tarafından yakalanmıştır. İkinci deneme Ayvalık zeytinlik alanında yapılmış ve cezbedici SEDQ tipi tuzaklar tarafından 198 adet zeytin sineği ergini yakalanmıştır. Cezbedici tuzaklar tarafından en fazla ergin AA+AB karışımlı cezbedici tuzaklar tarafından yakalanmıştır. 2016 yılında örnekleme yapılan üç denemede de zarar oranı %40-45 arasında tespit edilmiştir. Çalışmanın ikinci yılında örnekleme yapılan Gemlik zeytin çeşidinde zeytin sineğinin zarar oranı %0,2, ve Ayvalık zeytin çeşidinde zeytin sineğinin zarar oranı %0,1-0,2 arasında tespit edilmiştir.

Olive fly, Bactrocera oleae (Gmelin) (Diptera: Tephritidae), is one of the important pests of olives in Turkey. The current study was conducted in 2016-2017 to control of the olive fly, B. oleae (Gmelin) (Diptera: Tephritidae) with various attractants and determination its damage rates in Hatay province. Decis and SEDQ types of traps were used during the first and the second years of the study. In the first year, Decis type traps with attractant impregnated paper handkerchiefs were used. Three studies were conducted on Gemlik variety (200da) at Arpahan village of Hatay province. Each of the the study was conducted as randomized complete block desing with 5 replications and five treatments (olive fly pheromone, 0.2% spiroketal (1,7-dioxaspiro [5.5] undecane) (SP), 2.5% ammonium sulphate (AS), 2.5% ammonium carbonate (AC), 2.5% ammonium acetate (AA), 2.5% ammonium bicarbonate (AB), 2.5% diammonium phosphate (DAP). The attractant traps were set up as one trap for every 3 olive trees on 30 July 2016 and removed on 26 October 2016. In the second year, the SEDQ type traps with attractant impregnated paper handkerchiefs were used on two olive varieties. The study was conducted on Gemlik variety (200da) at Arpahan village and Ayvalık variety (50da) at Belen district of Hatay province. The study was conducted as randomized complete block design with 10 replications and five treatments (5% ammonium bicarbonate (AB), 5% ammonium sulphate (AS), 5% ammonium carbonate (AC), 5% ammonium acetate (AA) and 5% diammonium phosphate (DAP). The traps were set up as one trap for every 3 olives trees on 18 August 2017 and removed on 3 November 2017. In addition, in both years, 2 ml of 10% propylene glycol in each pet bottle and 10 ml of 2% DDVP were added in each of 1.5 lt attractant bottle. The traps were hung at 1.5-2m high on southeastern side of the olive trees. Traps were brought to the laboratory and captured adults of olive fly during the harvest period of olives were counted.In the first year, 2489 olive fly adults in the first study, 2929 olive fly adults in the second study and 2804 olive fly adults in the third study were caught by attaractant traps on variety of Gemlik. The highest number of adults was caught by DAP attractant traps in the three studies. In the second year, 41 olive fly adults were captured by SEDQ attractant traps on variety of Gemlik. The highest number of adults was caught by mixed of the AA+AB attractant traps. 198 olive fly adults were captured by SEDQ attractant traps on variety of Ayvalık. The highest number of adults was caught by mixed of the AA+AB attractant traps. In the first year, about 40-45 percent damage rates were observed each of the study. In the second year, 0.2 percent damage rates were observed on Gemlik variety and 0.1-0.2 percent damage rates were observed on Ayvalık variety.