Bazı nar çeşit ve tiplerinin fenolojik ve pomolojik özellikleri ile bitki besin elementleri ve karbonhidratların mevsimsel değişimlerinin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırma, Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü'nün 2006 yılında tesis edilen nar bahçesi ve Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü laboratuvarlarında 2011-2012 yıllarında yürütülmüştür. Çalışmada, Hicaznar, Çekirdeksiz VI, Kış Narı, Oğuzeli Çekirdeksiz, Kirli Hanım ve Nuz Ekşi genotiplerinin fenolojik ve pomolojik özelliklerinin yanı sıra bunlardan 3 genotipin (Hicaznar, Kış Narı ve Kirli Hanım) meyve kabuğu (yeşil, yarı ve tam olum dönemlerinde), yaprak (sekiz farklı dönem) ve sürgünlerindeki (onbir farklı dönem) karbonhidrat (indirgen ve toplam şeker, sakaroz, nişasta) ile bitki besin elementlerinin (N, P, Ca, Mg, K, Cu, Fe, Mn, Zn) mevsimsel değişimleri belirlenmiştir. Ayrıca incelenen genotiplerin klorofil a, b ve toplam karoten analizleri yapılmıştır. Çalışmada, genotiplerin ağaç özellikleri, meyve verim unsurları ve fenolojik özellikleri 5 yinelemeli, pomolojik özellikleri, bitki besin maddeleri ve karbonhidrat analizleri ise 3 yinelemeli olarak incelenmiştir.Genel olarak bütün genotipler 2011 yılında, 2012 yılına göre daha erken fizyolojik aktiviteye başlamışlardır. Gerek odun gözlerinin görünme ve sürme tarihleri bakımından, gerek çiçeklenme başlangıcı ve tam çiçeklenme tarihleri bakımından Oğuzeli Çekirdeksiz'in, öteki çeşit ve tiplere göre daha erkenci olduğu gözlenmiştir. Genotiplerin meyve derimleri, 12 Ekim-2 Kasım arasında yapılmıştır. Genotiplerin meyve ağırlığı 173.09-454.71 g, dane randımanı % 55.68-59.67, meyve suyu randımanı % 45.51-48.80, SÇKM % 14.03-16.48, asitlik % 0.24-1.52, dane su içeriği % 77.17-82.30 arasında değişim göstermiştir. Genotiplerin pomolojik özellikleri ile ilgili hesaplanan Pearson korelasyon katsayılarına göre bazı kriterler arasında negatif, bazı kriterler arasında ise pozitif ilişkilerin olduğu belirlenmiştir.Meyve kabuğundaki N, P, Cu ve Zn'nun vegetasyon süresince azaldığı; Ca, K, Fe ve Mn'nın arttığı; Mg'un ise fazla bir değişkenlik göstermediği tespit edilmiştir. Yapraklardaki N, P, Ca, Mg, Fe'in artan; K ve Zn'nun azalan; Cu ve Mn'nın ise vegetasyon süresince inişli-çıkışlı bir seyir izlediği belirlenmiştir. Sürgünlerde, N dışındaki diğer sekiz bitki besin elementinin ocak-mart ayları arasında artış gösterdiği, daha sonra tüm elementlerin sonbahar dönemine kadar inişli-çıkışlı bir seyir izleyerek aralık ayı sonuna kadar arttıkları saptanmıştır. Buna göre yapraklardaki çoğu makro ve mikro besin maddelerinin stabil olduğu 16 Temmuz ile 15 Eylül dönemleri arasında yaprak örneklerinin alınmasının daha uygun olacağı söylenebilir.Nar genotiplerinin meyve kabuklarındaki indirgen şeker, toplam şeker ve sakaroz miktarlarının yeşil olum döneminden tam olum dönemine kadar artış; nişasta miktarının ise tam tersine yeşil olum döneminden tam olum dönemine doğru bir azalış gösterdiği saptanmıştır. Genotiplerin yapraklarındaki sakaroz, indirgen ve toplam şekerlerin, genel olarak haziran-temmuz arasındaki düşüşten sonra eylül ayı ortasına kadar artış gösterdikleri, ekim ayında ise azalma eğiliminde oldukları belirlenmiştir. Yapraktaki nişasta içeriğinin ise ilk örnekleme döneminden (haziranın 2. yarısı) ağustos ayı sonuna kadar azaldığı, ardından son örnekleme dönemine (ekimin ilk yarısı) kadar artış gösterdiği tespit edilmiştir. Sürgünlerde yapılan analizlerde, yaprakların dökülmesi ile gözlerin uyanma süreleri arasındaki dönemde karbonhidrat seviyelerinin değişmediği belirlenmiştir. Bununla birlikte, indirgen şekerin ocak ayından temmuz ayına kadar, toplam şeker ve sakarozun ise eylül ayına kadar inişli-çıkışlı bir eğri oluşturarak azaldığı, bu dönemden yılsonuna kadar ise düzenli bir artış gösterdikleri saptanmıştır. Sürgün nişasta içeriklerinin nisan- temmuz ayları arasında düzenli bir şekilde arttığı, bu dönemden ekim ayına kadar inişli-çıkışlı bir seyir izlediği, ekim ayından aralık ayı sonuna kadar ise azaldığı tespit edilmiştir.

This research was carried out at the pomegranate orchard established in 2006 by the Pistachio Research Institute and the laboratories at the Horticulture Department of the Agriculture Faculty of Mustafa Kemal University between 2011 and 2012. In the study, phenological and pomological characteristics of Hicaznar, Çekirdeksiz VI, Kış Narı, Oğuzeli Çekirdeksiz, Kirli Hanım and Nuz Ekşi genotypes as well as carbohydrates (reducing sugar and total sugar, sucrose, starch) and plant nutrients (N, P, Ca, Mg, K, Cu, Fe, Mn and Zn) in the fruit peel (in the period of green, half-mature and full mature), leaf (eight different periods) and shoots (eleven different periods) of 3 genotypes (Hicaznar, Kış Narı and Kirli Hanım) were identified. In addition, chlorophyll a, b and total carotene analyses of the examined genotypes were performed. In the study, tree characteristics, fruit yield components and phenological characteristics of the genotypes were examined with 5 replicates while pomological characteristics, plant nutrients and carbohydrate analyses were examined with 3 replicates.In general, all genotypes have started physiological activity earlier in 2011 than in 2012. It has been observed that Oğuzeli Çekirdeksiz is earlier than the other varieties and types in terms of the date of appearance and riding of the leaf buds, in terms of the flowering start and full flowering dates. Fruit harvests of genotypes were done between 12 October and 2 November. The fruit weight of the genotypes varied between 173.09-454.71 g, the aril yield 55.68-59.67 %, the fruit juice yield 45.51-48.80 %, the TSS 14.03-16.48 %, the acidity 0.24-1.52 % and the water content of aril 77.17-82.30 %. According to Pearson correlation coefficients calculated for the pomological characteristics of the genotypes, it was determined that the relationships of some of the criteria were negative and some of them were positive.N, P, Cu and Zn in the fruit peel decreased during vegetation; Ca, K, Fe and Mn increased; Mg did not show much variability. N, P, Ca, Mg, Fe in leaves increased; K and Zn decreased; Cu and Mn were observed to show a fluctuating course during the vegetation period. In the shoots, it was determined that the other eight plant nutrients except N increased between January and March, and then all the elements increased up to the end of December following a rolling trend until autumn. According to this, it can be said that leaf samples should be taken in the period between 15 July-15 September, when most of the macro and micronutrients in leaves do not show much variability.It was found that an increase in the amount of reducing sugars, total sugars and sucrose in the fruit peel of the pomegranate genotypes from the green(unripe) period to the ripe period whereas a decrease in the amount of starch from the green period to the ripe period. It has been determined that the sucrose, reducing sugars and total sugars in the leaves of the genotypes generally increase until mid-September after the fall between June and July and tend to decrease during October. Starch content in the leaves decreased from the first sampling period (2nd half of June) until the end of August and then increased until the last sampling period (the first half of October). In the analyses made in the shoots, it was determined that the carbohydrate levels did not change during the period between the fall of leaves and the burst of buds. However, total sugars and sucrose have decreased by forming a rolling curve from September to July; and the regular increase was observed from this period until the end of the year. It was determined that the content of shoot starch increased regularly from January to July, from this period it was fluctuating until October and it decreased from October to the end of December.