Use of geographical information systems in forest fire prevention activities a case study in METU

Abstract

Son yıllarda orman yangını Türkiye'de çok ciddi bir sorun haline gelmiştir. Orman yangınlarının çoğu yaz aylarında meydana gelmektedir ve bu yangınların sonucu olarak çok büyük orman alanları kaybedilmektedir. Ancak etkili orman yangını önleme planları ile orman yangınlarının zararlarını azaltmak mümkündür. Planlamaya hazırlık aşamasındaki çalışmaları kolaylaştırmak için de Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılabilir. Bu tez kapsamında, Coğrafi Bilgi Sistemlerinin orman yangını yönetiminin aşamaları sırasındaki kullanım alanları araştırılmış ve ODTÜ alanı için orman yangınını önleme faaliyetlerine ilişkin bir çalışma hazırlanmıştır. Bu çalışmada, bazı CBS analizleri uygulanmıştır. Örneğin, alana ilişkin yangın tehlike haritasının elde edilmesi için CBS ile bağlantılı olarak Çok Kriterli Karar Analizi kullanılmıştır; yangın gözetleme kulelerinin yerlerinin tespiti için Görünürlük Analizi uygulanmıştır; mevcut ve planlanmış yangın emniyet yol ve şeritlerinin değerlendirilmesinde çakıştırma analizi kullanılmıştır. Bu çalışmalar için ODTÜ alanına ait orman haritası, Sayısal Arazi Modeli (SAM), bakı, eğim, enerji nakil hatları, mevcut ve planlanmış yangın emniyet yol ve şeritleri kullanılmıştır. Ayrıca bu tezin sonunda, ODTÜ alanı için yangın önleme konusunda planlama önerileri geliştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Orman yangını önleme, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Çok Kriterli Karar Analizi, Görünürlük Analizi

In recent years, forest fire is a serious problem in Turkey. Many forest fires happen during summer season and as a result, a great amount of forest areas are lost. However, it is possible to reduce the damage of these fires with effective forest fire prevention plans. In addition, Geographical Information Systems can be used to make the work of preparation stage easier during planning. In this thesis, use of Geographical Information Systems during the phases of forest fire management was investigated and a case study for METU area was prepared relating to forest fire prevention. In this study, certain GIS analyses were applied. For instance, Multicriteria Decision Analysis (MCDA) linked with GIS was used in order to obtain fire danger map of the study area; Viewshed Analysis was applied to determine the locations of fire lookout towers and overlay analysis was used to evaluate the existing and planned fire roads. For these studies, forest map, Digital Terrain Model (DTM), aspect, slope, energy transmission lines, existing and planned fire safety roads and belts relating to METU were used. Furthermore, certain planning suggestions for METU area relating to fire prevention were improved in this thesis. Keywords: Forest fire prevention, Geographical Information Systems, Multicriteria Decision Analysis, Viewshed Analysis