Aile sağlığı merkezlerine başvuran hasta ve hasta yakınlarının bitkisel tamamlayıcı tıp hakkındaki düşünceleri ve tutumları

Abstract

Amaç: Birinci Basamağa başvuran hasta ve hasta yakınlarında bitkisel tamamlayıcı-alternatif tedavi (TAT) kullanım nedenlerini ve sıklığını saptamak amaçlanmıştır.Yöntem:Kesitsel tanımlayıcı tasarıma sahip bu çalışmamız, Hatay ili merkez ilçesi Antakya' da, 5 Aile Sağlığı Merkezi' nde yürütüldü. Haziran-ağustos 2016 ayları arasında, bu ASM' lere başvuran ve çalışmaya katılmayı kabul eden tüm 18 yaş üstü hasta ve hasta yakınlarına anket uygulandı. Araştırmada kullanılacak sorular literatür araştırması sonuçlarına göre oluşturulmuştur. TAT yöntemlerinin kullanımı ile ilgili oluşturulan anket, hastanın sosyodemografik verilerini, kronik hastalık durumunu, TAT kullanma nedenlerini, TAT yöntemi kullanımını hekimleriyle konuşma durumunu sorgulamaya yönelik sorular içermekteydi. Veriler ASM' lerde yüz yüze görüşme yöntemi ile toplanmış, çalışma sonucunda 625 anket değerlendirmeye alınmış ve SPSS 21.0 programı kullanılarak değerlendirilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı analizler ve ki kare testi kullanılmış olup, p<0,05 anlamlı olarak kabul edilmiştir.Bulgular: Çalışmaya dahil edilen 625 katılımcının 362'si (%57.9'u) kadın, 273'ü (%42.1'i) erkek olup yaş ortalaması 38.7±13.6 yıl idi. Katılımcıların 205'inin (%32.8'nin) kronik bir hastalığı mevcutken, 196'sının (%31.4'ünün) düzenli kullandığı reçeteli ilacı vardı. Tüm katılımcıların %42,2'si bitkisel TAT yöntemi kullanıyordu. Bitkisel dışı TAT kullanma oranı %45 olarak saptandı. En sık başvurulan bitkisel TAT ürünleri ıhlamur, adaçayı ve zencefil olarak saptandı. Kullanıcılar en sık soğuk algınlığı için bitkisel ürün kullanıyordu. En sık başvurulan bitkisel dışı TAT yöntemleri vitamin-mineral takviyeleri, masaj ve dua etme olarak bulundu. Katılımcıların TAT yöntemini öğrenme yolu olarak en sık komşu-akraba, tv-radyo ve internet bulundu. Kronik hastalığı olanlar %54,1 ile olmayanlara göre (p<0,001) ve sürekli kullandığı reçeteli ilacı olanlar %56,6 ile olmayanlara göre (p<0,001) daha yüksek sıklıkta bitkisel TAT kullanıyordu.Sonuçlar: ASM' ye başvuran hasta ve hasta yakınlarının yarıya yakını, kronik hastalığı olan hastalarımızın yarısından fazlası bitkisel tedavi yöntemlerini kullanmaktadır. Toplumu oluşturan bireyler hastalıklarıyla ilgili olarak bitkisel ürünleri tercih etmekle beraber, medyada sağlıkla ilgili önerileri dikkate almaktadır. Doktorların ASM' ye başvuran hastalarda alternatif tedavi kullanma sıklığınınVIIIfarkında olması, hastaları bu tedavilere yönlendiren sebepleri daha iyi anlaması gerekir.Anahtar kelimeler: Tamamlayıcı ve alternatif tıp, kronik hastalık, aile sağlığı mekezi

Aim: The aim of this study was to determine the causes and the prevalence of herbal complementary and alternative medicine (CAM) in patients and their relatives who applied to family health centers (ASM).Method: This cross-sectional descriptive study was carried out in 5 Family Health Centers in Antakya, Hatay province from June to August 2016.A questionnaire was administered to all patients and their relatives over the age of 18 who applied to these ASMs and agreed to participate in the study. The questions used in the research are based on the results of the literature search. The questionnaire about the use of CAM methods included questions about the sociodemographic data of the patient, the chronic illness situation, reasons for using CAM, and questioning the use of the CAM method by physicians. The data were collected by face-to-face interviews on ASMs, 625 questionnaires were evaluated in the study and evaluated using the SPSS 21.0 program. Descriptive analyzes and chi square analysis were used in the evaluation of the data, and p <0.05 was considered significant.Results: Of the 625 participants included in the study, 362 (57.9%) were female and 273 (42.1%) were male and the mean age was 38.7 ± 13.6 years. Of the participants 205 (32.8%) had a chronic illness, 196 (31.4%) regularly used prescription drugs. Of all participants 42.2% were using the herbal CAM methods. The rate of non-vegetative CAM utilization was 45%. The most commonly used herbal CAM products were lime, sage and ginger. The most common users were using herbal products for colds. The most commonly used non-herbal CAM methods were vitamin-mineral supplements, massage and prayer. The most common way of learning the CAM methods was hearing from neighbor/relative, TV-radio and internet. Those with chronic illness were 54.1% (p = 0,001), and those who used regularly prescribed herbal medicines were 56.6% and those who did not use herbal TAT at a higher frequency than those without chronic disease (p = 0,001).Conclusions: Nearly half of patients in primary care and their relatives use herbal treatment methods. While the patients prefer herbal products in relation to their diseases, they listen to health related proposals in the media. As physicians are aware of the frequency of using alternative therapies in ASM patients, patients need to better understand the factors that drive these treatments.Key words: Complementary and alternative medicine, chronic illness, family health center