Koyunlarda kırkım öncesi c vitamini ve humik asit uygulamasının kırkım stresini azaltmasındaki etkisinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışma; Kırkım stresi üzerine Vitamin C ve Humik asit maddelerinin etkisi araştırılmak üzere, Afyon Kocatepe Üniversitesi Hayvancılık Uygulama ve Araştırma Merkezinde (KÜHAM) yetişen 16 aylık yaşta, ortalama 35 kg ağırlıkta, 45 baş Pırlak ırkı dişi toklular üzerinde yapılmıştır. Araştırmada; rastgele seçilmiş, 15'er baş toklunun yer aldığı 3 deneme grubu oluşturulmuştur. Çalışma süresince tüm gruplar aynı çevre ve bakım besleme şartlarına tabi tutulmuşlardır. Kontrol grubuna 10 cc serum fizyolojik, Vit. C grubuna % 20?lik 10 cc vit C, Humik asit grubuna ise %15 lik 10 cc Humik asit enjektör yardımı ile oral yoldan 14 gün boyunca günde bir kez sabah saatlerinde verilmiştir. Kırkım günü sabah saatlerinde tüm gruplara son kez fizyolojik tuzlu su Vit C ve Humik asit uygulaması yapılmıştır. Kırkım işlemi öncesi tüm gruplardan rastgele seçilen bireylerden fizyolojik stres parametreleri rektal ısı, nabız ve solunum sayıları ölçülüp kayıt altına alınmış, biyokimyasal stres parametrelerinden ise GSH, MDA, Kortizol, NEFA ve TAS değerlerinin tespiti amacı ile vena jugularisten kan numuneleri alınmıştır. Kırkım işlemi bitiminden toklular 20 dakika dinlendirilmiş ve yine aynı parametreler kırkım sonrası tekrar ölçülerek kayıt altına alınmıştır.Araştırmadan elde edilen sonuçlara bakıldığında; kırkım öncesi ve sonrası değerlendirmelerde bütün gruplarda nabız ve solunum sayısının yanı sıra Kortizol ve NEFA düzeylerinin de önemli derecede artması (P<0,001) kırkım işleminin bütün toklularda hem fizyolojik hem de metabolik olarak strese neden olduğunu göstermektedir. Elde edilen veriler doğrultusunda kırkım sonrasında en yüksek değişim % 170,50 ile Kortizol de olur iken en düşük değişim % 0,301 ile rektal ısıda gerçekleşmiştir. Kırkımdan hemen sonra kan NEFA seviyesinin kısa süre içerisinde yükselmiş olması, kırkım esnasında toklularda yoğun bir yağ mobilizasyonunun şekillendiğini göstermektedirSonuç olarak; Rasyona Humik asit ve Vitamin C ilavesi; kırkım stresi üzerine birtakım metabolik farklılıklar oluşturmakla birlikte özellikle C vitamininin kırkım stresine bağlı yağ mobilizasyonunu önlemede etkin olduğu gözlenmiştir. C vitamininin yağ metabolizması üzerine göstermiş olduğu bu etki, yeni çalışmalarla kapsamlı bir şekilde araştırılmalıdır. Anahtar Sözcükler: C Vitamini, Humik Asit, Kırkım Stresi, Koyun, Pırlak

This study was conducted to examine the effects of Vitamin C and Humic Acid on shearing stress in 45 heads of 16 months aged Pirlak ewes with an average weight of 35 kg at Afyon Kocatepe University Animal Research and Application Center. Randomly selected three experimental groups each compromising 15 ewes were constituted. All the groups were exposed to the same care and ambient conditions during the whole study. As daily applications, 10 cc normal saline was given to the control group while 10 cc of 20% Vitamin C was given to Vit C group and 10 cc of 15% Humic acid was given to Humic acid group orally via syringes once in the mornings through 15 days. On the shearing day, all groups received the same solutions for the last time. Physiological stress parameters such as rectal temperature, pulse and respiration figures were measured and recorded in randomly selected animals from all groups before shearing. Similarly, blood samples were taken from jugular vein to determine the biochemical stress parameters such as GSH, MDA, Cortisol, NEFA and TAS. After shearing, ewes were rested for 20 minutes and same parameters were measured once more and recorded. The results obtained in this study showed that shearing process caused both physiologic and metabolic stress in all ewes since pulse and respiration rates as well as cortisol and NEFA levels increased significantly (P<0,001). According to the results, the highest change was seen in cortisol levels with 170,50 % while the lowest rate was determined in rectal temperature with 0,301% after shearing process. The sudden increase in blood NEFA level just after shearing indicated an intense fat mobilisation during shearing in ewes. Vitamin C played a preventative role in fat mobilisation due to the shearing stress. As a result, while supplementation of Humic Acid and Vitamin C into the diet result in some metabolic changes on shearing stress, the effect of Vitamin C in preventing fat mobilisation related to shearing stress was efficient. This effect of Vitamin C on fat metabolism should be studied in detail with new researches. Key Words: Vitamin C, Humic Acid, Shearing Stress, Sheep, Pirlak