Aile hekimliği polikliniğine başvuran erişkin hastalarda birincil koruyucu sağlık hizmetleri ile ilgili bilgi düzeyi ve davranışlar

Abstract

Giriş ve Amaç: Periyodik sağlık muayenesinin bileşenlerinden biri olan birincil koruyucu yaklaşım, doğru beslenme, yeterli fiziksel aktivite, doğru kişisel hijyen, sigara gibi riskli davranışlardan uzak durmak ve bağışıklama gibi konularda bireysel ve toplumsal eğitimi kapsamaktadır. Birincil koruma aile hekimlerinin olduğu kadar tüm hekimlerin içinde olduğu koruyucu hekimliğin bir parçasıdır. Birincil koruma ile hastalıkların ve komplikasyonlarının yol açacağı birçok kaybı önlemek mümkün olur. Bu doğrultulda biz, bir üniversite hastanesi aile hekimliği polikliniğine başvuran hastaların birincil koruyucu sağlık hizmetleri ile ilgili bilgi düzeylerini ve davranışlarını değerlendirmeyi amaçladık. Bulgularımızın danışmanlık hizmetlerinin yoğunlaşması gereken aile hekimliği uygulama alanlarını da ortaya koyacağını düşünüyoruz.Gereç ve Yöntem: Çalışmamız, 15 Eylül - 15 Kasım 2018 tarihleri arasında Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniğine başvuran tüm 18 yaş üstü bireylere, yüz yüze anket yöntemi uygulanarak yapılmıştır. Tek merkezli, tanımlayıcı tipte bir çalışmadır. Dahil edilme kriterlerini karşılayan 123 kişi çalışmaya alınmıştır. Anket formu, sosyodemografik özellikleri, beslenme ve yeterli miktarda sıvı tüketimini, riskli davranışları, bağışıklama konusunu ve fiziksel aktivite durumunu saptayabilmek için IPAQ ölçeğini içeren toplam 71 sorudan oluşmaktadır. Tanımlayıcı analizler; sayı, yüzde, ortalama, ortanca, minimum ve maksimum değer şeklinde yapılmış olup; kategorik verilerin analizinde Pearson Ki-kare, Fisher's Exact ve Continuity correction testi kullanıldı. Anlamlılık düzeyi 0,05 olarak kabul edildi. Çalışmanın gerekli etik kurul izinleri ise Adnan Menderes Üniversitesi Etik Kurul'undan alınmıştır.Bulgular: Çalışmaya katılan 123 kişinin yaş ortalaması 32±15 yıl (18-73 yaş aralığı) idi. Katılımcıların 64 (%52)'ü kadın, 59 (%48)'u erkekti. Katılımcıların yaklaşık üçte biri (s=42; %34) yüksekokul/üniversite mezunu olup çoğunluğu (s=108; %88) kentsel bölgede yaşıyordu.Araştırmamızda eğitim düzeyi yüksek olan katılımcıların günlük daha az miktarda tuz tükettiği, haftalık daha fazla porsiyon balık ve kırmızı et tükettiği, daha düzenli diş fırçaladığı ve cinsel yolla bulaşan hastalıkları konusunda daha fazla bilgi sahibi oldukları saptandı. Kadınların ve beden kitle indeksi <25 kg/m2 olanların sigara içmeme oranları daha fazla olarak bulundu. Çalışmamızda, katılımcıların bildiklerini ifade ettikleri cinsel yolla bulaşan hastalık türlerinden en sık bilinen hastalık HIV (s=110; %89) iken, bilinen en sık cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunma yöntemi kondom (s=84; %68) idi. Bağışıklama konusunda; gebelere aşı yapıldığını bilen 50 katılımcı (%41) iken, gebelere aşı yaptırmanın zararlı olmadığını düşünenler (s=65; %53) katılımcıların yaklaşık yarısıydı.IPAQ ölçeğine göre değerlendirilen fiziksel aktivite durumunda; beden kitle indeksi yüksek olanlar, evli olanlar ve daha yaşlı olan katılımcılar daha fazla inaktif olarak saptandı.Sonuç: Çalışmamızın sonucunda birincil koruyucu sağlık yaklaşımları açısından; eğitim düzeyi yüksek olan, BMI düşük olan, evli olanlar, genç yaşta olan ve kadın katılımcıların daha bilgili ve daha sağlıklı davranışlar sergilediği bulunmuştur. Ayrıca bağışıklama konusunda yetersiz bilgi ve davranışın mevcudiyeti de dikkat çekmektedir. Bulgularımız sonucunda, bireysel koruyucu sağlık hizmetlerini planlayan ve yürüten tüm aile hekimlerinin, bireylerde risk etmenlerini gözden geçirmesi ve uygun danışmanlık vermesi gerektiğini düşünüyoruz.

Aim: The primary preventive approach, which is one of the components of periodic health examination, includes individual and community education on subjects such as proper nutrition, proper personal hygiene, avoiding risky behaviors such as smoking, adequate physical activity and immunization. Primary protection is a part of preventive medicine, which includes all physicians as well as family physicians. With primary protection, it is possible to prevent many losses caused by diseases and complications. In this respect, we aimed to evaluate the level of knowledge and behavior of the patients who applied to a family hospital outpatient clinic of a university hospital regarding primary preventive health services. We think that our findings will reveal the areas of application of family medicine in which consultancy services should be intensified.Material and Method: Our study; between 15 September, 2018 and 15 November,2018, was conducted by applying face to face questionnaire method to all individuals over 18 years old who applied to Family Medicine Polyclinic of Adnan Menderes University Medical Faculty Application and Research Hospital. It is a single-center, descriptive study. 123 people who met the inclusion criteria were included in the study. The questionnaire consisted of 71 questions including IPAQ scale to determine sociodemographic characteristics, nutrition and adequate fluid consumption, risky behaviors, immunization and physical activity status. Descriptive analyzes; number, percentage, average, minimum and maximum value; Chi-square, Fisher Exact and Continuity correction test were used to analyze categorical data. The level of significance was accepted as 0.05. The required ethics committee‟s work permit was taken from Adnan Menderes University Ethics Committee.Results: The mean age of the 123 participants was 32 ± 15 years (18-73 years). 64 (52%) of the participants were female and 59 (48%) were male. About one third of the participants (n = 42; 34%) were college / university graduates, the majority (n = 108; 88%) lived in urban areas.In our study, it was found that the participants with higher educational level consumed less salt daily, consumed more portions of fish and red meat weekly, brushed teeth more regularly and had more information about sexually transmitted diseases. Non-smoking rates were higher in women and those with a body mass index <25 kg / m2. In our study, HIV was the most common type of sexually transmitted disease (n=110; 89%) known to the participants and condom was the most commonly known method of prevention from sexually transmitted diseases (n=84; 68%). About immunization; 50 participants (41%) who knew that vaccines were given to pregnant women, approximately half of the participants (n=65; 53%) thought that vaccination of pregnant women was not harmful.In case of physical activity evaluated according to IPAQ scale; The participants with higher body mass index, married and older participants were found to be more inactive.Conclusion: As a result of our study, in terms of primary preventive health approaches; It was found that the participants with higher education, lower BMI, married, younger and female participants exhibited more knowledgeable and healthier behaviors. In addition, insufficient knowledge and behavior about immunization is also noteworthy. As a result of our findings, we think that all family physicians planning and conducting individual preventive health services should review risk factors and provide appropriate counseling services in individuals.