İzmir ve Aydın illerinde zararlı zeytin pamuklubiti türleri[ Euphyllura spp. ( Hemiptera: Psyllidae ) ]`nin tespiti, öne çıkan türün popülasyon değişimi ile parazitoit ve predatörlerinin belirlenmesi

Abstract

Çalışma, Türkiye'de en önemli zeytin üreticisi iller olan İzmir ve Aydın'da bulunan Euphyllura spp. (Hem.:Psyllidae)'ni belirlemek, yayılış ve doğal düşmanlarını saptamak amacıyla ele alınmış olup, 2015-2017 yılları arasında yürütülmüştür. Ayrıca, öne çıkan türün İzmir ilinde iki zeytin bahçesinde popülasyon değişimi ile bazı biyolojik özellikleri 2015-2016 yıllarında saptanmıştır. Haftada bir yapılan periyodik kontroller sırasında alınan bulaşık sürgün örnekleri laboratuvara getirilerek, üzerlerindeki yumurta ve nimfler sayılmış, bazı biyolojik özellikleri (döl sayısı, ilk ve son yumurtlama tarihleri ve ilk nimf çıkış tarihi, nimf ve erginlerin doğada bulunduğu dönemler vb.) ile parazitoit ve predatörleri belirlenmiştir. Ergin popülasyon değişimi darbe yöntemiyle saptanmıştır. Elde edilen veriler iklim ve bitki fenolojisi ile ilişkilendirilmiştir.Çalışma sonucunda İzmir'de Euphyllura phillyreae Foerster (Hem.:Psyllidae), Aydın'da E. phillyreae ve Euphyllura straminea Loginova (Hem.:Psyllidae)'nın bulunduğu saptanmıştır. Baskın türün E. phillyreae olduğu, E. straminea popülasyonunun ise çok düşük olduğu tespit edilmiştir. İzmir'de 2015 yılında bahçelerin %98.57'sinin, Aydın'da %100'ünün, 2016 yılında sırasıyla %100 ve %94.5'inin zararlıyla bulaşmış olduğu belirlenmiştir. Zararlının bulunduğu bahçelerdeki ağaçların bulaşma oranları ise 2015 yılında İzmir'de %83.33, Aydın'da %92.50, 2016 yılında sırasıyla %83.2 ve %70 olarak belirlenmiştir. İzmir Bornova'da iki yılda da E. phillyreae'nın ilk yumurtaları mart ayının ikinci haftasında, zeytinin çiçek salkım oluşum döneminde, Kemalpaşa'da ise Bornova'dan iki üç hafta daha geç bırakılmıştır. İki ilçede de en son yumurtalara 27 Nisan-6 Mayıs, tarihleri arasında rastlanmıştır. En fazla yumurta sayısı Bornova'da mart ayının son haftasında, Kemalpaşa'da nisan aynın üçüncü haftasında belirlenmiştir. Ağaçlarda ilk nimfler yıllara göre sırasıyla Bornova'da 23-16 Mart, Kemalpaşa'da 24 Nisan-30 Mart tarihlerinde görülmüş, nimfler Bornova'da iki yılda da haziranın üçüncü haftasına (orta iri yeşil meyve dönemine) kadar, Kemalpaşa'da ise mayıs sonuna (meyve bağlama dönemi) kadar bulunmuştur. Erginler iki ilçede de yıl boyunca görülmüş olup, E. phillyreae'nın kışı ergin dönemde geçirdiği ve İzmir'de yılda bir döl verdiği ortaya konmuştur.İzmir ve Aydın illerinde saptanan E. phillyreae ve E. straminea türlerinin Hymenoptera takıma ait 1 familyadan 1 parazitoit türü ile 5 takıma ait, 6 familyadan doğal düşmanları belirlenmiştir. Elde edilen predatörler arasından Anthocoris nemoralis (F.) (Hem.:Anthocoridae) ve Psyllaephagus sp. (Hym.:Encyrtidae)'un iki ilde de yayılış ve yoğunluk bakımından öne çıkan türler olduğu saptanmıştır.Anahtar kelimeler: Zeytin, Zeytin pamuklubiti, Euphyllura phillyreae, Euphyllura straminea, Euphyllura spp., Psyllidae, İzmir, Aydın.

This study was conducted to determine the Euphyllura spp. (Hem.:Psyllidae), their abundance and natural enemies in İzmir and Aydın provinces, where the most important olive production occurs in Turkey, in the years of 2015-2017. Besides, the population fluctuation and some biological characterisitcs of the prominent species, Euphyllura phillyreae Foerster (Hem.:Psyllidae), were investigated in two olive groves in İzmir in 2015-2016. Infested shoot samplings during the observation weekly were taken into laboratory to count eggs and nymphs on, and were determined some biological characteristics (such as generation numbers, the first and the last egg laying dates, the first nymph hatching date, and nymphs and adults occuring periods in the field, etc.), and the parazitoids and predators were also investigated. Adult population fluctuations were evaluated by countings adults dropped on the sheet after shaking the shoots and branches. The results were evaluated in the relation with climatic conditions and plant phenology. As a result of the study, the only species E. phillyreae Foerster was in İzmir, but E. phillyreae and Euphyllura straminea Loginova (Hem.:Psyllidae) were determined in Aydın. Additionally, it was determined while E. phillyreae was found to be predominant, but E. straminea was rare. The groves were found to be infested 98.57 % and 100 % in İzmir and 100 % and 94.50 % in Aydın, in the years 2015 and 2016, respectively. Infestation rates of trees in the groves were 83.33 % and 83.2 % in İzmir, and 92.50 % and 70.00 % in Aydın, in the years 2015 and 2016, respectively. It was observed that the first eggs laid on cluster of flowers by E.phillyreae females by second week of March in Bornova (İzmir) in both years of the study, but two or three weeks later in Kemalpaşa (İzmir). The last eggs of the pest were detected between April 27 th and May 6 th in both districts. The maximum number of the eggs was counted in Bornova district by the last week in March, but in Kemalpaşa district by 3rd week in April. The first nymphs were observed on March 23 and 16 in Bornova district, and on April 24 and on March 30 in Kemalpaşa district in the years 2015 and 2016, respectively. The nymphes stage were continued until the third week of June in Bornova district and by end of May in Kemalpaşa district in both years. Adults were observed all the year round in both districts, and it was found that E. phillyreae overwinter in adult stage and has one generation a year. One parazitoid hymenopter and 14 predators from 6 families in 5 orders were found to be natural enemies on E. phillyreae and E. straminea in İzmir and Aydın provinces. Anthocoris nemoralis (F.) (Hem.:Anthocoridae) and Psyllaephagus sp. (Hym.:Encyrtidae) were predominant species in terms of distribution and abundance among the other predators in two provinces. Key Words: Olive, Olive psyllid, Euphyllura phillyreae, Euphyllura straminea, Euphyllura spp., Psyllidae, İzmir, Aydın