Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa Mill.)`nda azotlu gübrenin ve hasat zamanlarının agronomik ve teknolojik özellikler üzerine etkileri

Abstract

Lamiaceae (Ballıbabagiller) familyasına ait olan Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) Türkiye dahil olmak üzere birçok ülkede doğal yayılış gösteren ve anavatanı Akdeniz Bölgesi ve Akdeniz Bölgesine yakın olan yerler de bulunan çalı formunda çok yıllık bir bitkidir. Aydın ekolojik koşullarında yürütülen bu çalışma, farklı azot dozlarının (0, 5, 10 ve 15 kg/da) ve hasat zamanlarının (çiçeklenme öncesi, tam çiçeklenme ve çiçeklenme sonrası) Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa Mill.)'nda agronomik ve teknolojik özellikler üzerine etkilerini belirlemek için gerçekleştirilmiştir. Tarla denemeleri 2 faktörlü Tesadüf Blokları Deneme desenine göre düzenlenmiştir. Denemede bitki boyu (cm), yaprak boyu (cm), yaprak eni (cm), yeşil herba verimi (kg/da), yeşil yaprak oranı (%), yeşil yaprak verimi (kg/da), drog herba verimi (kg/da), drog yaprak oranı (%), drog yaprak verimi (kg/da), uçucu yağ oranı (%) ve uçucu yağ verimi (L/da) saptanmıştır. Azot dozlarının yeşil herba verimi, yeşil yaprak verimi, drog herba verimi ve drog yaprak verimi açısından istatistiksel olarak anlamlı, hasat zamanlarının ise yaprak boyu ve eni, yeşil herba verimi, yeşil yaprak oranı, yeşil yaprak verimi, drog herba verimi, drog yaprak verimi ve uçucu yağ oranı açısından istatistiksel olarak önemli olduğu görülmüştür. Azotlu gübre uygulamasına göre yeşil herba verimi 1146.86-2880.71 kg/da, yeşil yaprak verimi 704.03-1513.20 kg/da, drog herba verimi 422.28-1068.71 kg/da, drog yaprak verimi 243.66-516.09 kg/da ve hasat zamanlarına göre uçucu yağ oranı %2.17-3.22 aralığında bulunmuştur. 10 kg/da azot dozu ve çiçeklenme öncesi hasat döneminde en yüksek uçucu yağ oranı, 15 kg/da azot dozu ve tam çiçeklenme döneminde en yüksek uçucu yağ verimi elde edilmiştir.

Anatolia sage (Salvia fruticosa Mill.) which belongs to Lamiaceae family is a species of the Mediterranean and it is native to Greece and South Anatolia. Salvia fruticosa Mill. is a perennial plant and has bush form.The purpose of this study was to determined on agronomic and quality characteristics of Anatolian sage populations (Salvia fruticosa Mill.) in Aydın ecological conditions according to different nitrogen doses (0, 50, 100 and 150 t ha-1) and different harvest times (pre-bloom, postemergence and full bloom). Field Trials were conducted 2-Factor Randomized Blocks according to the trial design. Plant height (cm), leaf length (cm), leaf width (cm), fresh herb yield (t ha-1), fresh folia ratio (%), fresh folia yield (t ha-1), drug herb yield (t ha-1), drug leaf ratio (%), drug folia yield (t ha-1), essential oil ratio (%) and essential oil yield (L/ha) were observed. Fresh herb yield, fresh leaf yield, drug herb yield and drug leaf yield with nitrogen amounts and leaf length, leaf width, fresh herb yield, fresh folia ratio, fresh folia yield, drug leaf yield, drug herb yield, essential oil ratio with harvest times were found to be statistically significant. As a result, according to the nitrogen fertilizer application fresh herbage yield 11.47-28.81 t ha-1, fresh folia yield 7.04-15.13 t ha-1, dry herb yield 4.22-10.69 t ha-1, dry leaf yield 2.44-5.16 t ha-1, and according to the harvest times essential oil ratio 2.17-3.22% were found. Highest essential oil ratio were obtained in nitrogen dose at 100 kg ha-1 and pre-flowering harvest period and highest volatile oil yield were obtained in nitrogen dose of 150 t ha-1 and full flowering period.