Aydın ekolojik koşullarında farklı çavdar (Secale cereale) genotiplerinin verim ve kalite bakımından karşılaştırılması

Abstract

Bu çalışma, Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Uygulama ve Araştırma Çiftliği' nde 2018 yılı kışlık üretim döneminde, tesadüf blokları deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Denemede bir tane çavdar çeşidi ( Aslım-95 ) ve 9 adet çavdar genotipi (Balıkesir (Bigadiç), Kütahya (Domaniç), Konya (Karapınar), Manisa (Çanakçı köyü), Konya (Ilgın), Manisa (Bardakçı Köyü), Uşak, Erzurum ve Almanya ) kullanılmıştır. Araştırmada bitki boyu, metrekaredeki başak sayısı, başaktaki tane sayısı, tek başak verimi, başaktaki tane ağırlığı, bin tane ağırlığı, tane verimi, hektolitre ağırlığı, protein oranı, nişasta oranı, lif oranı, kül oranı, tane yağ oranı, yaprak alan miktarı değerleri belirlenmiştir. Bitki boyu 138,50-171,95 cm, metrekarede başak sayısı 145,75 adet -282,75 adet, başaktaki tane sayısı 39,25 -61,75 adet, tek başak verimi 0,652 -1,739 g, bin tane ağırlığı 21,65– 31,67 g, tane verimi 131,21 – 222,41 kg/da, bayrak yaprak alanı 7,02-16,89 cm2, hektolitre ağırlığı 67,90 –75,05 kg, protein oranı %15,53- 17,28 km, nişasta oranı %46,69-52,25 km, lif oranı %4,29-6,37 km, kül oranı %2,79-5,06 km, tane yağ oranı %2,45-2,91 km değerleri arasında ölçülmüştür. Gerçekleştirilen araştırma sonucunda denemeye alınan çavdar genotiplerin Aydın ekolojik koşullarında üretim potansiyellerine yönelik değerlendirmede denemede yer alan genotiplerin sulamasız koşullarda arzu edilen tane verimlerini bin dane ağırlığı yüksek olmasına rağmen tane veriminde istenilen değerlere ulaşamadığı fakat protein oranı bakımından değerlendirildiğinde yüksek değerler elde edildiği görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Çavdar, Genotip, Verim, Kalite, Protein

The thesis was conducted at Aydın Adnan Menderes University Agriculture Faculty in 2018. The thesis design was based on completely randomized block design with four repetitions. 9 rye genotypes were collected from different locations ((Balıkesir (Bigadiç), Kütahya (Domaniç), Konya (Karapınar), Manisa (Çanakçı), Konya (Ilgın), Manisa (Bardakçı), Uşak, Erzurum and Germany) and Aslım-95 cultivar was used as standart. In the research plant height, number of spikes per square meter, grain number per spike, grain weight per spike, thousand grain weight, yield, test weight, protein, starch, fibre, ash, lipid ratio and leaf area was measured for yield and quality parameters.As obtained results of the experiment, plant height values varied between 138,50-171,95 cm, number of spikes per square meter values varied between 145,75-282,75, grain number per spike values varied between 39,25-61,75, grain weight pers pike values varied between 0,652-1,739 g, thousand grain weight values varied between 21,65-31,67 g, yield values varied between 131,21-222,41 kg/da, flag leaf area values varied between 7,02-16,89 cm2, test weight values varied between 67,90-75,05 kg, protein ratio values varied between 15,53-17,28% dm, starch ratio values varied between 46,69-52,25% dm, fibre ratio values varied between 4,29-6,37% dm, ash ratio values varied between 2,79-5,06% dm, lipid ratio values varied between 2,45-2,91% dm.As a result of the study; rye genotypes were evaluated for production potential in Aydın ecological conditions. For this reason, genotypes couldn't reach the intended values for yield in dry and non-irrigated conditions but genotypes got high protein ratio values in the region.Key Words: Rye, Genotype, Yield, Quality, Protein.