Akıcı zekanın kişilik özelliklerini yordama gücü

Abstract

Zeka kavramındaki kişisel farklılıklara yönelik çalışmaların kökeni oldukça geçmişe dayanmakta olup, kişilik özellikleri ve zeka kavramı arasındaki ilişkinin doğası önemini korumaktadır. Çalışmada akıcı zeka ve kişilik özellikleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Akıcı zeka kavramının kişilik özellikleriyle ilişkisi ele alınarak, kişilik özelliklerini yordamadaki gücü açıklanmıştır. Çeşitli ruhsal sorunlar nedeniyle Aydın Devlet Hastanesi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi psikiyatri kliniklerine ve polikliniklerine başvurmuş olan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 18-65 yaş arasındaki 99 katılımcı çalışmaya dahil edilmiştir. Akıcı zekayı ölçmede güvenilir ve geçerli bir ölçüm aracı olan Raven Standart Progresif Matrisler Testi ve kişilik özelliklerini ölçmeye dair beş faktör modeline dayanılarak geliştirilmiş olan Büyük Beş-50 Kişilik testinden elde edilen bulgular şu şekildedir. Akıcı zeka ve kişilik özelliklerinin sosyodemografik değişkenlerle ilişkilerine baktığımızda, akıcı zekanın yaş ve eğitime yönelik sosyodemografik değişkenlerle anlamlı ilişkisinin olduğu görülmüştür. Beş kişilik boyutunun da cinsiyet, medeni durum, eğitim, fiziksel hastalık gibi sosyodemografik değişkenler ile anlamlı ilişkilerinin olduğu bulgusu elde edilmiştir. Akıcı zeka puanı ile kişilik boyutları olan dışadönüklük ( r= . 213, p< . 05) ve gelişime açıklık boyutuna eş değer zeka-hayalgücü ( r= . 394, p< . 01) boyutları arasında olumlu ve anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Regresyon analizi sonucunda akıcı zeka dışadönüklük boyutunda %4.5 ve zeka-hayalgücü boyutunda %15.5 varyansı açıklamaktadır. Akıcı zeka ve diğer kişilik boyutları olan uyumluluk, sorumluluk ve duygusal dengelilik boyutları arasında istatiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Çalışmadan elde edilen bulguların zeka ve kişilik kavramları arasındaki ilişki ve doğasının açıklanmasına katkı yapabileceği öngörülmektedir.

The origins of personal differences in the concept of intelligence are quite rooted in the past, and the nature of the relationship between personality traits and the concept of intelligence remains important. In this study, the relationship between fluent intelligence and personality traits was examined. The relationship between the concept of fluid intelligence and personality traits was discussed. 99 patients aged 18-65 who applied to Aydın Adnan Menderes University psychiatry clinics and polyclinics due to various mental problems were included in the study. The findings obtained from Raven Standard Progressive Matrices test, which is a reliable and valid measurement tool and the Big Five-50 Personality test which was developed based on the five factor model for measuring personality traits are as follows. When we look at the relationship between fluid intelligence and personality characteristics with sociodemographic variables, it is seen that fluid intelligence has a significant relationship with age and education. The five personality dimensions had significant relationships with gender, marital status, education and physical disease sociodemographic variables. There was a positive and significant relationship between fluid intelligence and extraversion (r = . 213, p <. 05) and intellect / imagination (r = . 394, p <. 01), which were similar to the personality dimension of openness. Result of the regression analysis showed that fluid intelligence explained 4.5% and 15.5% of the total variance in extraversion and openness, rescpectively. There was no significant relationship between fluid intelligence and other personality dimensions including agreeableness, conscientiousness, and emotional stability. It is predicted that the findings obtained from the study may contribute to the explanation of the nature and the relationship between the concepts of intelligence and personality.