Domates pas akarı [Aculops iycopersici (Massee)] ve Avcı akar Amblyseius swirskii Athias-Henriot (Acari: Eriophyidae, Phytoseiidae) üzerine karşılaştırmalı toksikolojik araştırmalar

Abstract

Domates pas akarı [Aculops lycopersici (Massee) (Acari: Eriophyidae)], domatesin çok önemli bir zararlısıdır. Zararlıyla Entegre bir mücadelede için ilaçlama ile hasat süresi arası kısa olan akarisitlerin ve hatta bitkisel ve biyolojik etken maddeli ilaçların tercih edilmesi ve biyolojik mücadelenin uygulanması gerekmektedir. Bu çerçevede zararlının etkili bir doğal düşmanı olan Amblyseius swirskii Athias-Henriot (Acari: Phytoseiidae)'nin salınması veya arazideki mevcut popülasyonunun korunması durumunda, zararlıya kullanılabilecek akarisitlerin bu avcı akara olan yan etkilerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bu tez çalışmasında, ülkemizde diğer akar türleri için ruhsatlı akarisitlerin laboratuvar koşullarında A. lycopersici'ye etkinliğinin belirlenmesi ve aynı zamanda etkin doğal düşmanı olan A. swirskii'ye olan yan etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, A. lycopersici için 16 etken maddenin lethal dozları kuru kalıntı bioassay yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Sonuçta, abamectin, milbemectin, pyridaben, azadirachtin ve kükürtün çok düşük dozlarının dahi A. lycopersici bireylerine zehirli olduğu belirlenmiştir. Bifenthrin, fenbutatin oxide, acequinocyl, fenpyroximate, tebufenpyrad, spridomesifen ve spirodiclofen maddeleri de A. lycopersici'ye diğer zararlı akarlara önerilen tarla dozlarına yakın dozlarda zehirli etkiler göstermiştir. Hexythiazox, etoxazole, bifenazate ve Paecilomyces fumosoreus strain PFs-1'in LD99 değerleri de bu çalışmada belirlenmiştir. Her etken maddenin A. lycopersici için hesaplanan LD99 değeri A. swirskii'nin en hassas dönemi olan larva dönemine olan zehirli etkisi kuru kalıntı bioassay yöntemiyle saptanmıştır. Ayrıca, bu etken maddelerin bu avcının dişilerine akut zehirli etkisi ve yumurta koyma potansiyeline olan yan etkisi bu doz kullanılarak belirlenmiştir. Domates pas akarına etkili olan etoxazole, fenbutatin oxide, bifenazate ve fenproximate'in yüksek dozları ve pyridaben, kükürt ve abamectin'in A. lycopersici'yi öldüren düşük dozları A. swirskii'nin hem dişi hem de larvalarına hafif zararlı bulunmuştur.

The tomato russet mite [Aculops lycopersici (Massee) (Acari: Eriophyidae)] is an important pest of tomato. For integrated control of the mite, short-harvest pesticides and even botanical and biological active pesticides and biological control agents should be preferred. In this management, the side effects of acaricides recommended for tomato russet mite should be determined for successfully releasing or protecting Amblyseius swirskii Athias-Henriot (Acari: Phytoseiidae) which is the the effective natural enemy of the mite of tomato russet mites. The aim of this study is to determine the susceptibilty of tomato russet mite against acaricides registrated for other mites, as well as the side effects to A. swirskii. For this purpose, the lethal doses of 16 acaricides against tomato russet mite will be calculated by Probit analysis method using results of residual bioassay. As a result, the most toxic substances are abamectin, milbemectin, pyridaben, azadirachtin and sulphur at lower doses for A. lycopersici. Near to the recommended doses for other mites in Turkey of bifenthrin, fenbutatin oxide, acequinocyl, fenpyroximate, tebufenpyrad, spridomesifen and spirodiclofen showed toxic effect on A. lycopersici. Also, the lethal doses of hexythiazox, etoxazole, bifenazate and Paecilomyces fumosoreus strain PFs-1 were determined in this study. LD99 values calculated for A. lycopersici were tested using residual methods against larvae which are the most sensitive stage of A. swirskii. Additionally, the acute toxic effects and sublethal effects in reproduction on females of the phytoseiid were determined by using the LD99 values. Based on the evaluation method suggested by IOBC, the high doses of etoxazole, fenbutatin oxide, bifenazate, fenproximate, and low doses of pyridaben, sulphur, abamectin and milbemectin were found as slightly toxic (II) to both female and larva of A. swirskii.