Gençlere yönelik ayrımcı söylem ve pratiklerin yaşa dayalı görünümleri

Abstract

Tarihsel olarak ırk, cinsiyet, din ya da cinsel tercih temelindeki ayrımcı pratikler ya da ötekileştirmeler daha çok dikkat çekerken, yaşçılık (yaşa dayalı ayrımcılık) bir ayrımcılık türü olarak diğerleri kadar gündeme gelmemekte ya da yeterince fark edilmemektedir. Nitekim bu tezde, yaşa dayalı ayrımcılık türünün nasıl üretilip yaygınlaştığı meselesi, gençleri odak noktasına alarak irdelenmektedir. Bu yönde, toplumun gençlere, gençlerin de kendi yaş grubuna yönelik değer yargıları, ayrımcı söylem ve pratikler bağlamında yorumlayıcı anlayışa uygun olarak ampirik veriler ışığında tartışılmaktadır. Mevcut ötekileştirme pratikleri, gündelik hayatta ayrımcılığın dolaylı ve doğrudan görünümleri, ayrımcılığın meşrulaştırılarak nasıl yaygınlaştırıldığı meselesi tezin ana eksenini oluşturmaktadır. Çalışmanın ampirik verileri, nitel yöntemin tekniklerinden biri olan derinlemesine görüşme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Gündelik hayatın farklı alanları ve bağlamları temel alınarak, gençlere yönelik ayrımcı söylem ve pratikler, Aydın Adnan Menderes Üniversitesinde öğrenim gören 18-28 yaş arası gençlere ve yaşları gözetilerek 45 yaş üstü orta ve yaşlı kuşak katılımcılara yöneltilen sorularla saptanmaya çalışılmış, bu örüntülerin veya söylemlerin nasıl açığa çıktığı, nasıl üretildiği, nasıl meşrulaştırılıp yaygınlaştırıldığı, kuşaklararası değer yargıları bağlamında belirlenmeye çalışılmıştır. Ortaya çıkan argümanlara göre, gençler sadece içinde yer aldıkları genç yaş kategorisine yönelik atfedilen olumsuz türden etiketlenmelere ve dolayısıyla ayrımcı davranışlara maruz kalabilmektedirler. Ancak, asıl problem maruz kalan olarak gençlerin toplumdaki var olan kalıp yargıları çoğu zaman farkında olmadan içselleştirmeleri, ona yönelik uygun davranış kalıpları geliştirmeleri ve ayrımcı davranışların yeniden üretimi süreçlerine katkıda bulunmalarıdır. Böylelikle, çoğunlukla ön yargı ve kalıp yargıların varlığı nedeniyle açığa çıkan ayrımcı davranışlara maruz kalan genç bireyler ya da gruplar, hem dış grubun ürettiği ötekileştirici söylemlerle kuşatılmakta hem de kendi iç grubunun içselleştirip yaygınlaştırdığı olumsuz türden söylemlerle baş etmek zorunda kalmaktadır. Dolayısıyla, gençler, hem dış hem de iç grubun üyelerinin ortaklaşa ürettiği, meşrulaştırdığı, yaygınlaştırdığı ön yargı ve kalıp yargılara dayalı olumsuz söylemler aracılığıyla değersizleştirilmektedir.ANAHTAR SÖZCÜKLER: Gençlik, Yaşa Dayalı Ayrımcılık, Gündelik Hayat, Değer Yargısı, Yeniden Üretim.

Ageism (age-based discrimination) is not as well-recognized or distinguished as others as a form of discrimination, while historically, discriminatory or othering practices on the basis of race, gender, religion or sexual preference have attracted more attention. As a matter of fact, the issue of how age-based discrimination is produced and disseminated is being addressed by focusing on young people. In this framework, the value judgments of the society to youth and young people's judgments to themselves are discussed in the light of empirical data in accordance with interpretive approach in the context of discriminatory discourses and practices. The existing otherization practices, indirect and direct discrimination and how discrimination is legitimized and how it is widespread in everyday life, constitute the main axis of discussions in the thesis. The empirical data have been obtained by in depth interview which is one of the qualitative data collecting techniques. Taking the different fields and contexts in the everyday life into consideration the discriminatory discourses and practices towards the young people are endeavored to be obtained by asking questions to students aged between 18-28 and to old generation, considering their ages, over 45 years old. We also endeavour to obtain how these discriminating patterns and discourses reveal, how they are produced and disseminated after being legitimate.According to the emerging arguments, young people may be exposed to discriminatory behaviors and negative stereotypes attributed solely to their own young agecategory. However, the main problem is that young people often unwittingly interiorise the existing stereotypes in society towards them and contribute to the reproduction of discriminatory behaviors by developing appropriate patterns of behavior. Thus, young individuals, often exposed to discriminatory behavior based on prejudice and stereotypes, are surrounded by othering discourses produced by the external group members and are forced to deal with the negative discourses that their inner group members have internalized and disseminated. Therefore, young people are devalued through negative discourses based on prejudices and stereotypes that both external and internal group members have jointly produced, legitimized and promoted.KEYWORDS: Youth, Age-Based Discrimination, Everyday Life, Value Judgement, Reproduction.