Okul müdürlerinin kullandıkları güç kaynakları: Bir karma yöntem çalışması (Aydın İli Efeler ilçesi örneği)

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Aydın İli Efeler İlçesindeki devlet okullarında görev yapan okul müdürlerinin kullandıkları güç kaynaklarını belirlemek ve kullanılan güç kaynaklarına ilişkin okul müdürleri ve öğretmenlerin görüşlerini incelemektir. Karma yöntemle yürütülen araştırmanın nicel boyutunda araştırma evrenini; 2017- 2018 öğretim yılında Aydın İli Efeler İlçesindeki devlete bağlı 23 ortaöğretim kurumunda görev yapan 1219 öğretmen oluşturmaktadır. Nicel boyutta araştırmanın örneklemini, tabakalı örnekleme yöntemiyle fen lisesi, anadolu lisesi, güzel sanatlar lisesi, sosyal bilimler lisesi, imam hatip lisesi ve mesleki ve teknik liselerinde görev yapan, seçkisiz örnekleme yöntemiyle seçilen 320 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın nitel boyutunda çalışma grubu maksimum çeşitlilik örneklemesi ile fen lisesi, anadolu lisesi, güzel sanatlar lisesi, sosyal bilimler lisesi, imam hatip lisesi ve mesleki ve teknik lisesinden, her bir okuldan ölçüt örnekleme yöntemiyle 5 yıl ve üzeri okul kıdemine sahip birer öğretmen ve her okuldan bir müdür olmak kaydıyla, toplam 6 öğretmen ve 6 okul müdürüyle görüşme yapılmıştır. Araştırmada karma yöntem desenlerinden ardışık açıklayıcı desen kullanılmıştır. Araştırmada nicel verilerin toplanmasının ve analizinin ardından elde edilen sonuçları açıklamak amacıyla nitel veriler toplanıp analiz edilmiştir. Nicel verilerin toplanmasında; Altınkurt ve Yılmaz (2013) tarafından geliştirilen Okullarda Örgütsel Güç Ölçeği (OÖGÖ) kullanılmıştır. Araştırmada nitel verilerin toplanmasında, araştırmacı tarafından hazırlanmış olan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Okul müdürlerinin kullandıkları güç kaynaklarına ilişkin okul müdürlerine 17 soru ve öğretmenlere 22 soru sorulmuştur. Araştırmada nicel verilerin istatistiksel analizleri, SPSS programı kullanılarak parametrik ve non-parametrik testlerle yapılmıştır. Nitel veri analizi ise betimsel analiz ve içerik analizi ile çözümlenmiştir.Araştırmanın nicel boyutunda öğretmen görüşlerine göre, okul müdürlerinin en fazla yasal gücü, sonra sırasıyla uzmanlık gücü, ödül gücü, karizmatik gücü ve en az zorlayıcı gücü tercih ettiği sonucuna varılmıştır. Araştırmada, öğretmenlerin cinsiyet, branş, okul kıdemi, görev yaptıkları okul türü arasında güç kaynakları algısı arasında anlamlı bir farklılık bulunurken, mesleki kıdeme ve eğitim durumuna göre anlamlı bir ilişkiye rastlanmamıştır. Araştırmanın nitel boyutunda öğretmenlerle yapılan görüşmelerde, öğretmenler okul müdürlerinin en fazla yasal gücü, sonrasında uzmanlık gücünü kullandığını ve zorlayıcı gücü en az tercih ettiğini belirtmişlerdir. Öğretmenlerin görüşleri ile nicel bulgular birbirlerini destekler niteliktedir. Ancak, okul müdürlerinin karizmatik gücü sık kullandıklarını ifade etmelerine karşın öğretmenlerin bir kısmının bu görüşe katılmadığı sonucuna varılmıştır.

The aim of this study was to determine the power sources used by the school principals working the state schools of Efeler District in Aydın Province and to examine the views of the school principals and teachers about the power sources used. In the quantitative dimension of the research conducted with mixed method, the population was composed of 1219 teachers working in 23 secondary schools of Efeler District in Aydın Province in 2017-2018 academic year. The sample of the research in the quantitative dimension was composed of 320 teachers selected by stratified sampling, one of the random sampling methods, working in the Science High school, Anatolian High Schools, Fine Arts High School, Social Sciences High School, Imam Hatip High Schools and Vocational and Technical High Schools. In the qualitative dimension of the study, the study group was selected from the teachers of the Science High school, Anatolian High Schools, Fine Arts High School, Social Sciences High School, Imam Hatip High Schools and Vocational and Technical High Schools with maximum variation sampling and one teacher from each school with a seniority of 5 years and above was included in the study with criterion sampling method and thus, a total of 6 teachers and 6 school principals were interviewed. In the research, consecutive explanatory design, one of the mixed method designs, was used. In the research, qualitative data was collected and analyzed to explain the results obtained after the collection and analysis of the quantitative data. In the collection of quantitative data, the Organizational Power Sources at Schools Scale (OPSS) developed by Altınkurt and Yılmaz (2013) was used. In the study, semi-structured interview form prepared by the researcher was used to collect the qualitative data. The school principals were asked 17 questions and the teachers were asked 22 questions in terms of the power sources used by the school principals. The statistical analysis of the quantitative data was performed by parametric and non-parametric tests using SPSS Package Program. Qualitative data analysis was analyzed by content and descriptive analysis methods.According to the views of the teachers in the quantitative dimension of the research, it was concluded that the school principals preferred legitimate power at most, then the expertise power, reward power, charismatic power, respectively and coercive power at least. In the research, while there was a significant difference between the power source perceptions of the teachers according to their gender, specialty, seniority at the school, the type of school they worked in, no significant relationship was found between their power source perceptions according to their seniority and educational status. In the interviews with the teachers in the qualitative dimension of the research, the teachers expressed that the school principals preferred legitimate power at most, which was followed by expertise power, and coercive power at least. The views of the teachers and the quantitative findings seemed to support each other. However, it was also concluded that although the school principals stated that they used charismatic power frequently, some of the teachers did not agree with this view.