Kutb`un Hüsrev ü Şîrîn`inde isimler

Abstract

Bu çalışma gramer kategorileri içindeönemli bir yere sahip olan 'İsimler' konusu üzerine yapılmıştır. Çalışmada Kutb'un Hüsrev ü Şîrîn adlı eserinden hareketle eserin yazılmış olduğu Harezm Türkçesi döneminin dil özellikleri ortaya koyulmaya çalışılmıştır.Nizamî'nin Hüsrev ü Şîrînadlı eserinin Türk edebiyatındaki ilk tercümesi olan Kutb'unHüsrev ü Şîrîn'i yazıldığı dönemin karma dil özelliklerini yansıtması açısından oldukça önemli bir eserdir.ÇalışmanınGiriş bölümünde Harezm Türkçesinin sosyal ve siyasal şartlarından, dönemin dil özelliklerinden ve o dönemdeyazılmış diğer önemli eserlerden bahsedilmişve çalışmanın konusu olan Hüsrev ü Şîrîn adlı eser hakkında bilgi verilmiştir.İnceleme kısmında isim kategorisi başlığı altında yer alan sıfat, zarf, zamir gibi diğer kelime türleri hakkında bilgi verilmiş ve bu kelime türlerinin o dönemdeki kullanımşekilleri eserden örnekler verilerek ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Daha sonra eserde bulunan 4730 beyit derinlemesine incelenerek çalışmanın asıl konusu olan isim çekim eklerinin o dönemdeki kullanım şekilleri ve bu eserdeki kullanım sıklıkları sayısal veriler ve tablolar yardımıyla verilmeye çalışılmıştır. Harezm Türkçesi Karahanlı Türkçesi temelinde gelişen bir dil olduğu için bu çalışmada gramer incelemelerinin Karahanlı Türkçesi - Harezm Türkçesi- Türkiye Türkçesi karşılaştırmalarıyla verilmesitercih edilmiştir.Ele alınan eseri tanıtmak, bu eserin yazıldığı dönem ve dili hakkında bilgi vermek, isim kategorisi başlığı altında yer alan gramer konularının o dönemdeki şekillerini günümüz Türkçesiyle karşılaştırıp benzerlik ve farklılıklarını ortaya koymaya çalışmak bu tezin amaçlarındandır. Çalışmanın en önemli gayesi ise Harezm Türkçesi grameri ve Hüsrev ü Şîrîn adlı eserle ilgili ileride yapılacak olan çalışmalara katkı sağlamaktır.

This study was made on the subject of names having an important place in the grammatical categories. In the study, the language characteristics of the Turkish of Khwarism period, in which Hüsrev ü Şîrîn was written by Qutb, were tried to be revealed.The first translation of Nizamî's Hüsrev ü Şîrîn in Turkish literature, Kutb's Hüsrev ü Şîrîn, is a very important work in terms of reflecting the mixed language characteristics of his writing.In the introduction part of the study, the social and political conditions of the Khwarism period, the language characteristics of the period and other important works written at that time were mentioned and was information about the work Hüsrev ü Şîrîn.In the review section, information about other vocabulary types such as adjectives, adverbs and pronouns under the heading of the name category was given and examples of use of these vocabulary types were tried to be presented by giving examples. Later on, 4730 couplets in the work were investigated in depth and tried to be given with the help of numerical data and tables on the usage forms and the usage frequencies of name suffixes at that time. Turkish of Khwarism, Turkish of Karahan our grammar review in this study because it is a new language on the basis of the Turkish of Khwarism – Turkish of Karahan – Turkish of Turkey to reveal the form of the comparison are preferred.The purpose of this thesis is to introduce the works, to give information about the period and the language of this work, to compare the shapes of the grammatical subjects under the heading of the name category with the contemporary Turkic and to try to show similarities and differences. Our most important goal is to contribute to the future work on Turkish of Khwarism grammar.