Hayat bilgisi dersi öğretim programının değerler eğitimi açısından öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı 2017-2018 Eğitim-Öğretim yılında yenilenen ilkokul hayat bilgisi dersi (1.-2.-3. sınıflar) öğretim programlarında yer alan değerler eğitimi uygulamalarını sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirmektir. Bu temel amaç doğrultusunda hayat bilgisi dersi öğretim programında yer alan kazanımlar, ders ve çalışma kitaplarında yer alan etkinlik örnekleri değerler bakımından incelenmiş ve değerlerin uygulama sürecine ilişkin öğretmen görüşleri alınmıştır.Nitel araştırma desenlerinden durum çalışmasına göre modellenen bu çalışmanın verileri doküman incelemesi ve yarı yapılanmış görüşme tekniği ile toplanmıştır. Okulların algılanan farklı sosyo-ekonomik düzeyleri ve öğretmenlerin çalıştıkları sınıf seviyeleri temel alınarak yapılan maksimum çeşitlilik örneklemesine göre seçilen araştırmanın katılımcılarını 2017-2018 Eğitim-Öğretim yılında Aydın ili Efeler merkez ilçesinde yer alan 15 okuldan toplam 45 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Verilerin toplanması aşamasında ilk olarak 2017-2018 Eğitim-Öğretim döneminde MEB tarafından onaylanmış 1.,2. ve 3. sınıf hayat bilgisi dersi öğretim programı ile ders ve çalışma kitapları değerler eğitimi açısından incelenmiştir. İkinci olarak öğretim programlarında yer alan değerler eğitimi uygulamalarına dair sınıf öğretmenlerinin görüşleri araştırmacı tarafından hazırlanan ve yedi sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Veriler betimsel analiz ve içerik analizi ile çözümlenmiştir.2017-2018 Hayat Bilgisi Dersi Programlarında yer alan ve kazandırılması hedeflenen değerlere ilişkin (1.-2-3.sınıflar) doküman incelemesi sonuçlarına göre programların ve ders kitaplarının birebir örtüşmediği; programlarda yer alan kazanımlar, ünite isimleri ve ders süreleri açısından 1.sınıf ders programı dışında kayda değer anlamda büyük farklılıklar olduğu tespit edilmiştir.Görüşülen sınıf öğretmenleri çalıştıkları okulların sosyo-ekonomik düzey farkı gözetmeksizin hepsinin değer öğretiminin önemine vurgu yaparak değerleri öğrencilerde olumlu davranış kazandırmaya ve toplumla bütünleşmeyi sağlamaya yardımcı birer araç olarak gördüklerini ifade etmişlerdir. Katılımcıların büyük çoğunluğu değerler eğitiminin yenilenen hayat bilgisi dersi ilköğretim programlarındaki rolü hakkında memnuniyetlerini dile getirmişlerdir. Öğrenme öğretme sürecinde değerin konusu, programdaki yeri ve gerçek hayattaki uygulama şekillerini esas alarak değerleri farklı yaklaşım, yöntem ve tekniklerle öğrettiklerini belirtmişlerdir. Değerlerin kazandırılması sürecinde en çok aile olmak üzere, yönetici, öğretmen, çevre, kitle iletişim araçları vb. gibi paydaşların oldukça etkili olduğu; bu sebeple değer öğretiminin okullarda öğretmenlerin sorumluluğu altında sadece belirli derslerle sınırlı kalmayıp tüm paydaşların da bu sürece dâhil edilmesi gerekliliğini vurgulamışlardır.ANAHTAR KELİMELER: Değerler, Değerler Eğitimi, Hayat Bilgisi Dersi

The main aim of this research is to evaluate the opinions of classroom teachers on the values educational practices of the Primary School Social Science Course (1st-2nd-3rd grades) which was renewed within the 2017-2018 Academic Year.In order to meet this aim, the opinions of teachers related to the outcomes included in the curriculum of the Social Science Lesson, the value of activity examples in course and workbooks and the process of application of values were taken.Data were collected using a qualitative research design using document examination and a semi-structured interview technique.The participants in this research were chosen by maximum diversity sampling taking the primary's schools perceived socio-economic levels and the class year in which the teachers were working into consideration and consisted of a total of 45 classroom teachers from 15 schools in central districts of Aydın province in the 2017-2018 academic year.The first step of the data collection process was an examination of the 1st, 2nd and 3rd grade Social Science course and workbooks approved by the Turkish Ministry of Education for the 2017-2018 academic year in terms of their values education. Secondly, the opinions of the teachers were collected using a semi-structured interview form which consisted of 7 questions and was prepared by the researchers in order to investigate the values education practices in the curriculum. The data were analysed by descriptive analysis and content analysis.According to the results of the document review of the Social Science lesson curriculum (1st, 2nd and 3rd grades) in the 2017-2018 academic year, it was determined that the programmes and course books were not the same, and the outcomes, unit names and lesson lengths of the 2nd and 3rd grade programmes showed significant differences.The results of the interviews with the teachers determined that values education was helping their students to gain positive behaviour and saw these values as positive tools to help societal integration without reference to the differences in the socio-economic levels of their schools. The majority of the participants stated that they were happy with the role of values education within the primary school social science course. They also stated that they had taught values using different approaches, methods and techniques using the curriculum and examples from real-life as a basis.It was determined that in the process of gaining values, the family is most effective, while managers, teachers, environment, mass communication tools etc are also important stakeholders. For this reason, it is emphasized that value education should not be limited only to teachers in specific lessons but all stakeholders should be included in this process.KEY WORDS: Values, Values Education, Social Science Lesson