Zeytin üreticisi ülkelerde zeytin ihracatının etkinlik analizi: Türkiye örneği

Abstract

Sağlıklı tüketim alışkanlıklarının tüm dünyada giderek daha fazla önem kazanmasıyla birlikte zeytin üreticisi ülkeler açısından zeytin ve zeytinyağı ihracatı önemli bir tarımsal gelir kaynağı olmuştur. Zeytin ürünü kendine has özellikleri nedeniyle her iklim ve toprak koşulunda mahsul veren bir ürün olmadığından dünyada sadece belirli coğrafyalarda yetişmektedir. Bu özel coğrafi koşullara sahip ender ülkelerden biri olan Türkiye için de zeytincilik sektörü büyük önem taşımaktadır. Türkiye zeytin üreticisi ülkeler arasında ilk on içerisinde yer almasına rağmen gerçekleştirdiği ihracat hacmi bakımından rakiplerine göre uluslararası zeytin ve zeytinyağı piyasasında elde etmesi gereken konuma ulaşamamıştır. Bu çalışmada önemli zeytin üreticisi ülkelerin ve Türkiye'nin zeytin ve zeytinyağı ihracatındaki etkinliği, Veri Zarflama Analizi (VZA) ile incelenmesi amaçlanmıştır. Dünyada zeytin ve zeytinyağı üretiminde önemli 10 ülkenin, 2003-2017 yılına ait verileri ile yapılan analizden sonra ülkeler etkinlik derecelerine göre sıralanmış ve ihracat etkinlikleri için hedefler belirlenmiştir. VZA ile elde edilen sonuçlar dikkate alındığında; tüm sezonlarda Arjantin'in zeytin ihracatında etkin ülke olduğu, İspanya ve Yunanistan'ın da birkaç sezon hariç diğer tüm sezonlarda etkin oldukları görülmüştür. Zeytinyağı ihracatı etkinliğinde ise İtalya ve İspanya tüm sezonlarda etkin ülke olarak yer almışlardır. Türkiye'nin analiz kapsamındaki diğer zeytin üreticisi ülkelere göre hem zeytin hem de zeytinyağı ihracatında etkin bir ülke olmadığı görülmüştür. Özellikle uluslararası zeytinyağı piyasasındaki rakiplerindeki uygulamalarla karşılaştırıldığında; Türkiye'nin zeytin ve zeytinyağı üretimi ve dış ticaretinde yüksek potansiyeli olan ülkelerden biri olmasına rağmen istikrarlı işleyen bir zeytin politikasına sahip olamadığı görülmektedir. Yüksek girdi maliyetleri ve katma değeri düşük şekilde zeytinyağını ihraç etmesi bu potansiyeli etkili bir şekilde kullanamamasına neden olduğunu söylemek mümkündür.

Along with gaining more importance of healthy consumption habits all over the world, the export of olive and olive oil has become a very important agricultural income for the olive supplier. Because olive harvest has its own distinctive features and it doesn't crop in every condition of the season and every land, it can only be grown at certain places in the world. For Turkey which has one of these distinctive geographical features, the olive has a place in the country. Although Turkey has been among the top ten countries which are olive producers, with regards to the export volume that Turkey carry out, compared to its rivals, it has not been able to reach the position which it should have in the international market of olive and olive oil. In this study it is aimed that efficiency of the significant countries which produce olive and Turkey's efficiency in the field of olive and olive oil export should be analyzed with the help of Data Envelopment Analysis (DEA). Throughout the World, top ten countries in the field of olive and olive oil production have been analyzed, after this analysis that has been prepared with the data based on the years between 2003-2017 the countries have been arranged according to their efficiency levels and aims have been set a target for the sake of the export efficiencies when the results that have been gathered with the help of DEA are taken into consideration, it is observed that Argentina is an effective country in the olive export field, Spain and Greece, except for a few seasons are also efficient countries in all other seasons. In the efficiency of olive oil export, Italy and Spain rank among as efficient countries in all seasons. It is seen that Turkey is not an efficient country in both olive and olive oil export, when it is compared to the olive producing countries which are in the analysis content. Especially when Turkey is compared to its rivals implementations that are on the international olive oil market, although Turkey is one of the countries which have high potential in the field of olive and olive oil production and foreign trade, it is seen that Turkey doesn't have a steady olive policy. It is likely to say that Turkey has a high input cost and the country exports olive oil with low added value so it makes the country not use its potential efficiently.