II. Abdülhamid döneminde Batı Anadolu`da eşkıyalık ve şiddet-af sistemi bağlamında devlet-eşkıya ilişkisi

Abstract

Eşkıyalık geleneği erken dönemlere dayanan Batı Anadolu'da, XIX. yüzyılın son çeyreğinden itibaren kaybedilen savaşların, uzun askerlik süresinin, artan vergilerin, işsizliğin ve bölgeye yapılan göçlerin neticesinde eşkıyalık faaliyetleri had safhaya çıkmıştı. Asayişsizliğin vahameti ve dehşeti çok sayıda resmi yazışmaya yansırken, başta zeybek çeteleri olmak üzere Rum, Arnavut, Çerkes ve Lazlardan oluşan eşkıya grupları pek çok cinayetin ve soygunun müsebbibi olmuşlardı. Buna karşılık Osmanlı idarecileri ise şedit bir mücadele yöntemi izleyerek, jandarma müfrezeleri aracılığıyla çok sayıda çeteyi tasfiye etmiş, ancak eşkıyalığın kökünü tamamen kurutamamışlardı. Kanlı surette tasfiye edilmeyen eşkıyalar ise böylesi durumlarda önce af, sonrasında da devlet hizmetine alınarak istihdam edilmiş ve eşkıya takibine çıkarılmışlardı. Böylelikle sükûnet kısa bir süreliğine sağlanmış olsa da, Batı Anadolu'daki asayişsizlik meselesi bir sonraki yüzyılın başlarında çok daha kötü bir hal almış, buna mukabil idari, hukuki ve askeri mücadele yöntemleri dönemin ruhuna uygun olarak değişiklik arz etmişti. Bu çalışmada; II. Abdülhamid Dönemi'nde (1876-1909), Batı Anadolu'da faaliyet gösteren eşkıyaların yapısal analizi ile Yıldız Sarayı'nın eşkıyalara karşı kimi zaman af kimi zamansa şiddetle örülü girift mücadele tarzı; arşiv kaynakları, dönem gazeteleri, araştırma-inceleme eserler ve sözlü kaynaklar kullanılarak ele alınmış ve kapsamlı bir değerlendirme yapılmıştır.

Brigandage has reached the peak at Western Anatolia, from the last quarter of XIX. century due to lost wars, long military service periods, increased taxes and the migrations to the environment. While the severity of unrest reflects to the official correspondences; Greek, Albanian, Circassian, Laz and mainly the Zeibek gangs were became the perpetrators of a great many murders and robberies. On the other hand, Ottoman administrators applied strong encounter methods and although lots of gangs were eliminated by the gendarmeries, they could not killed off banditry completely. The brigands that cannot be eliminated by blood were subjected to the pardons and assigning to the government service they were used at the pursuits of the criminals. Although peace was furnished by means of those methods for a while, the state of anarchy at the Western Anatolia became much more serious at the beginning of the next century and the administrative, legal and military defiance methods were also shifted accordingly, parallel to the needs of the period.In this study, the structural analyze of the brigands in Western Anatolia and the complicated struggle methods of Yildiz Palace against the bandits (mostly violent and occasionally using pardons) during the reign of Abdulhamid II (1876-1909), will be examined and evaluated through the light of archive documents, newspapers, researches and oral resources.