Mustafakemalpaşa çayının (Bursa) iki farklı dönemdeki su kalitesinin epilitik diyatomeler kullanılarak değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada Bursa ilinin önemli su kaynaklarından birini oluşturan Mustafakemalpaşa Çayı'nın biyolojik su kalitesinin epilitik diyatomeler kullanılarak belirlenmesi amaçlanmıştır. Mustafakemalpaşa Çayı üzerinde belirlenen iki istasyondan Ekim 2016-Eylül 2017 tarihleri arasında aylık olarak epilitik diyatome örnekleri toplanmış, aynı zamanda suda bazı fiziko-kimyasal değişkenlerin ölçümü yapılmıştır. Ölçülen fiziko-kimyasal değişkenlerin yıllık ortalama değerleri Yerüstü Su Kalitesi Yönetmeliği'ne göre değerlendirilmiş ve su kalite sınıfları ortaya konmuştur. Çalışma verileri aynı çalışma bölgesinden ve aynı istasyonlardan Nisan 2001-Mayıs 2002 tarihleri arasında aylık olarak elde edilen veriler ile karşılaştırılmış, örnekleme periyotları arasında epilitik diyatome kompozisyonunun karşılaştırılması yapılmıştır. Mustafakemalpaşa Çayı'nın epilitik diyatome florasında 2001-2002 periyodunda 41 cinse ait 97 takson, 2016-2017 periyodunda 31 cinse ait toplam 68 takson tespit edilmiştir. Her iki periyotta da Achnanthidium minutissimum (Kützing) Czarnecki, Amphora ovalis (Kützing) Kützing, Amphora pediculus (Kützing) Grunow, Navicula tripunctata (O.F.Müller) Bory, Navicula veneta Kützing, Nitzschia frustulum (Kützing) Grunow ve Rhoicosphenia abbreviata (C.Agardh) Lange-Bertalot nisbi bolluk ve tekerrürleri bakımından en önemli taksonlar olmuşlardır. Çalışmada epilitik diyatomeler kullanılarak Trofik Diyatom İndeksi uygulanmıştır. Çalışmada uygulanan Trofik Diyatome İndeksi sonuçlarına göre her iki örnekleme periyodunda da çalışma alanının ötrofik seviyede olduğu tespit edilmiştir. İki örnekleme periyodu karşılaştırıldığında epilitik diyatome takson sayısının yıllara göre azaldığı tespit edilmiştir. Diyatome takson sayısının yıllara bağlı olarak azalması insan faaliyetleri sonucunda artan kirlilik yükü artışına bağlanmıştır. Bu çalışmada Trofik Diyatome İndeksi'nin biyolojik su kalitesinin belirlenmesinde kullanılmasının uygun olduğu ve epilitik diyatomelerin su kalitesinin belirlenmesinde iyi bir indikatör olduğu sonucuna varılmıştır.

In this study, it is aimed to determine the biological water quality of Mustafakemalpaşa Stream which is one of the important water resources of Bursa province by using epilithic diatoms. Epilithic diatom samples were collected monthly from October 2016 to September 2017 at two stations on Mustafakemalpaşa Stream, and some physico-chemical variables were measured in stream water. The annual average values of the measured physico-chemical variables were evaluated according to the Surface Water Quality Regulation and water quality classes were determined. The study data were compared with the monthly data obtained from the same study area and the same stations between April 2001 and May 2002, epilithic diatom composition was compared between sampling periods. 97 taxa belonging to 41 genera in 2001-2002 period and 68 taxa belonging to 31 genera in 2016-2017 period were detected in epilithic diatom flora of Mustafakemalpaşa Stream. In both periods, Achnanthidium minutissimum (Kützing) Czarnecki, Amphora ovalis (Kützing) Kützing, Amphora pediculus (Kützing) Grunow, Navicula tripunctata (O.F.Müller) Bory, Navicula veneta Kützing, Nitzschia frustulum (Kützing) Grunow and Rhoicosphenia abbreviata (C.Agardh) Lange-Bertalot are the most important taxa in terms of their relative abundance and recurrence. In this study, Trophic Diatom Index was applied by using epilithic diatoms. According to the results of the Trophic Diatom Index applied in the study, the study area was found to be eutrophic in both sampling periods. When the two sampling periods were compared, it was found that the number of epilithic diatom taxa decreased compared to years. The decrease in the number of diatom taxa over the years has been attributed to the increase in pollution load as a result of human activities. In this study, it is appropriate to use the Trophic Diatom Index to determine the biological water quality and epilithic diatoms are a good indicator for determining water quality.