18. ve 19. yüzyıl Aydın sufileri ve sufilerin mezar taşları

Abstract

Mezar taşları bir yerleşimin tapusu, tarihsel gerçekliğin taşa nakşedilmiş halidir. XI. yüzyıldan itibaren, devamlı surette artan Türk göçleri neticesinde Türkleşen ve İslamlaşan Aydın'da da, farklı demografik unsurların ve kültürel yapıların etkisiyle çok zengin bir mezar taşı havuzu oluşmuş ve günümüze dek gelebilmiştir.Çalışmamızda, Aydın'ın muhtelif mezarlıklarındaki 600 mezar taşı incelenmiş ve bu mezar taşları içerisinden tarikat mensubu olan 18 sufinin mezar taşı bulunmuş ve bu mezar taşlarının terk sayılarından 10 farklı tarikat tespit edilmiştir. Bu bağlamda özellikle Aydın'da ortaya çıkan tarikatlar, bu tarikatların edep ve erkânı, tarikat taclarının özellikleri, bu tarikatlara intisap eden Aydınlı sufilerin biyografik bilgileri, ikinci el kaynaklar ışığında yazıya dökülmüş, tarikat mensubu olan sufilerin mezar taşları, edebi şekil ve tezyinat açısından incelenmiş ve sınıflandırılmıştır. Böylelikle XV. ve XIX. yüzyıl aralığındaki Aydın'ın dini hayatı, mezar taşları merkezli bir çalışmayla ele alınarak ortaya konulmaya çalışılmıştır.

The sepulchral monuments are the title of deeds and embracing of historical reality engraved on stones. Since XI Century, Aydın had been Turkishized and Islamized as a result of Turkish continues immigration and there were very rich sepulchral monument pool consisted with the effection of different demographic factor and cultural structure. The story of many people from cults, families, different social statue and field of occupation had been reflected on sepulchral monuments and came until now.In this study, 600 tombstones in various cemeteries of Aydın were examined and among these tombstones, 18 sufis belonging to the sect were found and 10 different sects were identified from the abandonment numbers of these tombstones. In this context, the sects which emerged especially in Aydın, the decency and the manners of these sects, the characteristics of the sects, the biographical information of the Sufis who were attending these sects, the tombstones of the sufis who were members of the sect, were examined in terms of literary form and ornamentation. it is classified. Thus, XV. and XIX. century, the religious life of Aydın, tombstones centered on the study was tried to put forward.. Thus, it had been revelaed historical period panorama with the based study of spulchral monuments, Aydıns' social and cultural life between XV and XIX century.