Depresyon ve anksiyete belirtileri olan psikiyatri hastalarında üstbilişsel inançların stres ve başa çıkma çerçevesinde incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, üstbilişsel inançlar, anksiyete ve depresyon belirtileri arasındaki ilişkiler hem kesitsel hem de ileriye yönelik olarak klinik bir örneklemde incelenmiştir. Çalışmanın kesitsel tarafında, üstbilişsel inançların anksiyete ve depresyon belirtileri üzerindeki yordayıcılığının olumsuz yaşam olayları ve stresle başa çıkma yaklaşımlarının etkileri göz önünde bulundurularak değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, çalışmanın ileriye yönelik tarafında, üstbilişsel inançların anksiyete ve depresyon belirtilerini yordayıp yordamadığının sınanması amaçlanmıştır. Son olarak, anksiyete ve depresyon belirtileri ile üstbilişsel inançlar arasındaki karşılıklı ilişkilerin mercek altına alınması amaçlanmıştır. Bu amaçlar doğrultusunda, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Psikiyatri Polikliniği'ne başvuru yapmış anksiyete ve depresyon belirtileri olan kişiler araştırmaya dahil edilmiştir. Çalışmanın ilk ölçümüne 183 kişi katılırken, üç ay sonrasında alınan takip ölçümünde 71 kişiye ulaşılmıştır. Katılımcılara, Demografik Bilgi Formu, Üstbilişler-30 Ölçeği, Ruminasyonla İlgili Olumlu İnanışlar Ölçeği, Ruminasyonla İlgili Olumsuz İnanışlar Ölçeği, Yaşam Olayları Listesi ve Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği uygulanmıştır. Sonuçlar, öncelikle üstbilişsel inançların kontrol edilemezlik ve tehlikeyle ilgili olumsuz inançlar ve bilişsel güvensizlik alt boyutlarının anksiyete belirtilerini kesitsel olarak yordadığını göstermiştir. Anksiyete belirtilerinin yordanmasında olumsuz yaşam olaylarının ve stresle başa çıkma yaklaşımlarının etkisi bulunmamıştır. Depresyon belirtilerinin kesitsel olarak yordanmasında ise, ruminasyonun kişiler arası ve sosyal sonuçlarıyla ilgili olumsuz inanışların etkili olduğu görülmüştür. Ayrıca, olumsuz yaşam olaylarının ve başa çıkma yaklaşımlarının da depresyon belirtilerinin yordanmasında rol oynadığı dikkat çekmiştir. Aracılık analizi sonuçlarına göre, ruminasyonun kişiler arası ve sosyal sonuçlarıyla depresif belirtiler arasındaki ilişkiye stresle başa çıkma yaklaşımlarının aracılık ettiği bulunmuştur. Çalışmanın ileriye yönelik olarak elde edilen bulguları gözden geçirildiğinde, temel ölçüm düzeyleri kontrol edildiğinde hem anksiyete hem de depresyon belirtileri üzerinde sadece üstbilişsel inançların bilişsel güvensizlik alt boyutunun bağımsız yordayıcılığının olduğu tespit edilmiştir. Son olarak, araştırmadan elde edilen bulgular alanyazın temel alınarak tartışılmış, çalışmanın sınırlılıklarından ve sağladığı klinik doğurgulardan bahsedilmiş ve gelecek çalışmalar için öneriler verilmiştir.

The current study examined relationships between metacognitive beliefs, anxiety and depressive symptoms both utilizing cross-sectional and prospective study design in a clinical sample. It is aimed at investigating whether metacognitive beliefs predict anxiety and depressive symptoms cross-sectionally after controlling for negative life events and coping with stress styles. Beside, examining whether anxiety and depressive symptoms are predicted by metacognitive beliefs and vice versa prospectively is aimed for investigating reciprocal relationships. In line with this purpose participants who applied Aydın Adnan Menderes University Polyclinic of Psychiatry suffered from anxiety and depressive symptoms were recruited to the study. Demographic Form, Meta-Cognitions Questionnaire-30, Positive Beliefs About Rumination Scale, Negative Beliefs About Rumination Scale, Life Events Scale and Coping Style Scale were administered to the participants. 183 participants completed the scales at the initial assessment and 71 participants return for the follow-up assessment three months later. The results revealed that negative beliefs of uncontrollability and danger and cognitive confidence cross-sectionally predict anxiety symptoms, on the other hand negative life events and coping strategies do not predict anxiety symptoms. Depressive symptoms was regressed on only negative beliefs about interpersonal and social consequnces of rumination cross-sectionally. In addition, negative life events and coping with stress styles also predicted depressive symptoms. Furthermore, relationship between negative beliefs about interpersonal and social consequnces of rumination and depressive symptoms mediated by coping with stress styles. The results of prospective analysis showed that low cognitive confidence emerge as the only metacognitive factor explaining long-term anxiety and depressive symptoms independently after controlling for baseline symptom levels. Finally, results discussed in line with previous studies; limitations and clinical implications of current study and suggestions for the future studies were indicated.