Sosyal ağlarda yapılan sosyal karşılaştırmaların ardından hissedilen duygular ve bu duyguların ilişkili olduğu bireysel değişkenler

Abstract

Bu tez çalışmasının amacı bireylerin sosyal ağlarında (Facebook ve Instagram) vakit geçirdikleri etkinlikleri ve bu etkinliklerin sonucunda ortaya çıkan sosyal karşılaştırma süreçlerini incelemek; bu sosyal karşılaştırmaların ardından hissedilen duyguları Smith (2000)'in Sosyal Karşılaştırma Temelli Duygular Kuramı çerçevesinde değerlendirmektir. Bu amaçlarla 227 üniversite öğrencisiyle bire bir gerçekleştirilen oturumlarda, katılımcılara sosyal ağlarda serbest zaman geçirebilecekleri 7 dakikalık süre verildi ve ardından bu süre boyunca yaptıkları sosyal ağ etkinlikleri ve yaşadıkları sosyal karşılaştırma deneyimine ilişkin soruları cevaplamaları istendi. Bulgulara göre katılımcıların başkalarından gelen (yakınlarından, tanıdıklarından, ünlülerden) paylaşımları incelemekle geçirdikleri süre, kendi profillerini inceleyerek ve kendi profillerinde değişiklik yaparak geçirdikleri süreden fazladır. Çeşitli karşılaştırma alanlarında yakınlarla yapılan karşılaştırmaların beklendiği üzere ya yatay ya da yukarı yönde olduğu; karşılaştırma hedefi tanıdıklar veya ünlüler olduğunda ise başarı ve mutluluk alanlarının dışında tüm karşılaştırmaların yukarı yönde olduğu tespit edildi. Hedef yakınlar olduğunda, sosyal karşılaştırmaların ardından asimilasyon duygularının, hedef tanıdıklar ve ünlüler olduğunda ise kontrast duygularının hissedileceği beklentisi test edildi. Kişilerin, sosyal ağlarda paylaşımlarını izledikleri yakınlarını kendilerinden daha iyi konumda algıladıkça YY-asimilasyon duygularını (sevinme, hayran kalma veya ilham alma); kendilerini o kişilerden daha iyi konumda algıladıkça ise AY-asimilasyon (kaygılanma, acıma veya sempati) duygularını hissetmelerinin artacağı; sosyal ağlardaki tanıdıklarını veya ünlüleri kendilerinden daha iyi konumda algıladıkça YY-kontrast duygularını (üzülme, kıskanma veya utanma); kendilerini onlardan daha iyi konumda algıladıkça ise AY-kontrast duygularını (gururlanma, küçümseme veya `oh olsun` duygusu) hissetmelerinin artacağı beklentileri, karşılaştırma alanlarından ancak bazılarında doğrulanabildi. Ardından, tüm bu asimilasyon ve kontrast duygularının hissedilme düzeylerinin karşılaştırmayı yapan kişilerin kültürel benlik yönelimleri (ilişkililik ve özerklik), sosyal karşılaştırma yönelimleri ve seçici benlik sunumu düzeyleri ile ilişkileri incelendi. İlişkililik yönelimi YY-asimilasyon duygularından sevinme ve hayranlık duygularının; AY-asimilasyon duygularındansa sempatinin hissedilme sıklıklarıyla ilişkili bulunurken; özerklik yöneliminin, YY-kontrast duygularından kıskanmanın ve AY-kontrast duygularından gurur duyma ve küçümsemenin hissedilme düzeyleriyle beklendik yönde ilişkili olduğu görüldü. Ayrıca üzülme, kıskanma, küçümseme ve gurur duyma düzeylerinin, kişilerin seçici benlik sunumu yapma eğilimleriyle ve sosyal kıyaslama yönelimleriyle arasında da pozitif ilişkiler saptandı. Bulgular, literatürdeki mevcut bulgularla karşılaştırılarak, Sosyal Karşılaştırma Kuramı çerçevesinde tartışılmıştır.Anahtar Sözcükler: Sosyal ağlar, sosyal karşılaştırma, duygular, seçici benlik sunumu, ilişkililik, özerklik, sosyal karşılaştırma yönelimi

The aim of this thesis is to investigate the activities of the individuals in the social networks (Facebook and Instagram) and the social comparison processes that arise as a result of these activities along with the emotions felt after these social comparisons, by taking Smith's (2000) Theory of Social Comparison Emotions as a framework. For this purpose, in 30-minute sessions held individually with 227 university students, participants were given a 7-minute time to spend free time in social network sites and then were asked to answer questions about social comparison processes. According to the findings, participants spent more time to examine the posts sent by others (by their close ones, acquaintances and / or celebrities) than to examine their own profiles and making changes in those profiles. As expected comparisons with close ones in various comparison areas were either lateral or upward; whereas, comparisons with acquaintances and celebrities were upward except for the areas of achievement and happiness. Moreover, the expectations which the assimilation emotions are more likely to be felt after comparisons with close ones and contrast emotions are more likely to be felt after comparisons with acquaintances and celebrities were tested. The expectations that as long as participants perceive their close ones in a better position than themselves, the feeling level of UC-assimilation emotions (happiness, admiration or inspiration) will increase and as long as they perceive themselves in a better position than close ones, level of DC-assimilation emotions (worry, pity or sympathy) will increase were verified only in some comparison areas. Also, expectations that as long as participants perceive their acquaintances and celebrities in a better position than themselves, the feeling level of UC-contrast emotions (sadness, shame, anger or jealousy) will increase and as long as they perceive themselves in a better position than their acquaintances and celebrities, level of DC-contrast emotions (pride, contempt or Schadenfreude) will increase were verified only in some comparison areas. Additionally, the relationships between feeling level of all assimilation and contrast emotions and participants' cultural self-orientations (relationality/autonomy), social comparison orientation and selective self-presentation were examined. As expected, relationality was related to happiness and admiration (UC-assimilation emotions) and sympathy (DC-assimilation emotion); whereas autonomy was related to jealousy (UC-contrast) and the feelings levels of pride and contempt (DC-contrast). Furthermore, the levels of sadness, jealousy, contempt and pride were found to be positively related with selective self-presentation and social comparison orientations. These findings were compared to the existing findings in the literature and discussed within the scope of Social Comparison Theory.Key words: social networking sites, social comparison, emotions, selective self- presentation, relationality, autonomy, social comparison orientation