Bursa Hançerli Fatma Sultan külliyesi

Abstract

Külliyeler merkezinde caminin bulunduğu, caminin etrafında ise insanların çeşitli sosyal ihtiyaçlarını gideren kurumların inşa edildiği bir yapı topluluğudur. Bu yapı topluluğunun içerisindeki binalar kurucusunun statüsü ve ekonomik gücüne göre çeşitlilik gösterebilir. Genellikle Osmanlı külliyelerinde merkezde bir cami etrafında hamam, medrese, imaret, dârüşşifâ, türbe ve mektep yer almaktadır. Osmanlı Devleti'nde külliyeler bir anlayış doğrultusunda kurulmuştur. Yapılan diğer çalışmalarda da görüleceği gibi bu külliyeler İslâm Medeniyeti'nin Müslümanlara kattığı bir değerdir. Hayırseverler külliye kurduklarında ilk önce Allah'ın rızasını kazanmayı hedeflemişlerdir. Bunun yanı sıra külliye banileri insanların ihtiyaçlarını gidermek ve onlara yardım etmeyi de amaçlamışlardır. Osmanlı Devleti'nin kuruluşunda Osmanlı padişahları külliye yaptırırken yukarıdaki amaçların yanında şehri büyütmeyi ve geliştirmeyi de amaçlamışlardır. Böylelikle şehrin farklı yerlerine kurdukları sosyal yapılar sayesinde, şehirde yaşayan insanlar bu külliyelerin etrafına yerleşerek şehri büyük bir alana yaymışlardır.Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Bursa şehrinin tarihsel süreci, külliyenin kurucusu Hançerli Fatma Sultan ve vakfiyesi ile genel olarak külliyenin kuruluşunda ve daha sonra külliye bünyesine katılan birimlerin yer aldığı külliyenin fiziki yapısı anlatılmıştır. İkinci bölümde ise külliyenin ekonomik ve sosyal durumundan bahsedilmiştir. Sonuç olarak bu çalışmada Bursa Hançerli Fatma Sultan Külliyesi birimlerinin tespiti ile külliyenin tanıtılması ve yine külliyenin İslâm Medeniyeti'ne ve insanlığa kattığı değerler ifade edilmeye çalışılmıştır. Anahtar Sözcükler: Osmanlı Devleti, Külliye, Hançerli Fatma Sultan, Medrese, Han ve Hamam.

The social complex's is a community construction that has mosques in its centre and in which people can find institutions where they can satisfy their various needs. The constructions in this community construction can be changeable according to their founders status and economic power. Generally in Ottoman social complex it's found a mosque in the centre, Turkish bath around it, madrasah, soup-kitchen, hospital, mausoleum and school.In Ottoman Empire, these social complexes are established in accordance with an understanding. As it's seen in other works as well these social complexes it's a significance that Islamic civilization adds valve to the Muslims. Social complex founders, when they establish their istitutions, they first of all aim to get Allah's sake. In addition to this people who establish social complex aim to help people and satisfy their needs as well. In Ottoman Goverment entity besides these aims Ottoman Padishahs aim to enlarge develop the city in this way, people who live in the city propogate the city to a large area thanks to these social constructions which established in different parts of the city.This study is divided in to two parts. In the first part it's mentioned Bursa city's historic process, Hançerli Fatma Sultan who is the founder of social complex and endowment of the social complex which is found by her. And it's generally mentioned unites which are added both during the process of social complex. After than in the second part, it's mentioned the social complex's economic situation and its income and expense. And than it's tried to be expressed missions which are admistered under the tittle of social complex's construction.Consequently, in this study it's tried to be stated displaying of social complex and again the valves that are added to Islamic Civilazation and all humanity wtih the detection of Hançerli Fatma Sultan's social complex.Key Words: Ottoman Empire, Social Complex, Hançerli Fatma Sultan, Madrasah, Public House, and Turkish Bath.