Coğrafyanın siyasete etkileri- İbn-i Haldun ve Montesquieu`nün görüşlerinin karşılaştırılması

Abstract

Tarihsel bir olayı bilimsel olarak ele alabilmek için üç unsura ihtiyaç vardır: Zaman, mekân ve insan. Ancak genel eğilim, olayları tarihsel boyutta ele almaktır. Mekân boyutu göz ardı edilmektedir. Olayların üzerinde gerçekleştiği mekân boyutu önemlidir. Mekân; edilgen değildir, dinamik ve değişkendir. Toplumsal ve siyasal olayların temel faktörleri olan birey ve toplum üzerinde etkilidir. Mekân boyutunun en somut ifadesi coğrafyadır. Coğrafya, çeşitli unsurlardan oluşmaktadır. Bu unsurlar yeryüzüne homojen olarak dağılmamıştır. Bu nedenle gelişmişlik seviyelerine bağlı olarak her birey ve toplumu farklı şekillerde etkilemektedir. Bu etki, tarihin ilk dönemlerinden itibaren birçok düşünürün ilgisini çekmiştir. Bu düşünürler arasında İbni Haldun ve Montesquieu öne çıkmaktadır. Çünkü, bu iki düşünür, coğrafya ile siyaset arasındaki ilişkiyi kendi medeniyetlerinde sistemli ve kapsamlı bir şekilde ele alan ilk düşünürlerdir. İbni Haldun, coğrafyanın sosyal konular üzerindeki etkilerini dünyayı iklim bölgelerine göre sınıflandırarak ayrıntılı bir şekilde tasvir etmiştir. İklimin aşırı sıcak ya da aşırı soğuk olmasının birey ve toplumu olumsuz yönde etkilediğini iddia etmiştir. İbni Haldun'a göre, bu etkiler sosyal ve siyasal farklılıklara neden olmuştur. Montesquieu, Batı toplumu ile diğer toplumlar arasındaki farklılıkları iklim üzerinden açıklamıştır. Ayrıca diğer coğrafi unsurlarında bu farklılıkları etkileyebileceğini belirtmiştir. Toplumlar arasındaki gelişmişlik farklılıklarının temel nedeni olarak coğrafyayı göstermiştir. Her iki düşünür de insan faktörünü göz ardı etmemiştir. Ancak insanın coğrafi unsurlar tarafından doğrudan ve dolaylı olarak etkilendiğini savunmuştur.

Three factors are needed to scientifically deal with a historical phenomenon: time, space and people. But the general trend is to look at events on a historical scale. The size of the space where the happens on is overlooked. Space; not passive, dynamic and changeable. It is influential on individuals and society, which are the main factors of social and political events. The most concrete expression of space dimension is geography. Geography consists of various elements which are not distributed homogeneously on the earth. Therefore, depending on development levels, it influences each individual and society in different ways. This influence has attracted many thinkers in the history. Among these thinkers, Ibni Khaldun and Montesquieu come to the forefront. Because these two thinkers are the first thinkers to systematically and comprehensively deal with the relationship between geography and politics in their own civilizations. Ibni Khaldun describes the influences of geography on social issues in detail by classifying the world according to climate regions. He asserted that extreme heat or extreme cold influences the individual and society in the negative way. According to Ibni Khaldun, these influences have caused social and political differences. Montesquieu explains the differences between Western society and other societies through the climate. He also noted that other geographical factors could influence these differences. According to Montesquieu geography is the main reason for the differences in societies development. Both thinkers did not ignore the people factor. However, they argued that humanity are influenced by geographical factors directly and indirectly.