İslam kültüründe seyahat ve Endülüslü Seyyah İbn Cübeyr`in hac yolculuğu

Abstract

Bu çalışmanın amacı İslam geleneğinde seyahatin yerini anlamak ve 12. yüzyılınöncü ve meşhur seyyahlarından olan İbn Cübeyr ismiyle tanınan Ebu'l HasanMuhammad b. Ahmed İbn Jubayr al-Kinani'nin `Rihletü İbn Cübeyr` adlıseyahatnamesi üzerinden bir inceleme yapmaktır. İbn Cübeyr, Hac ibadetinigerçekleştirme niyetiyle Endülüs Gırnata'dan uzun bir yolculuğa çıkmış ve gidiş-dönüşrotasında Kuzey Afrika, Levand (Şam), Arap Yarımadası bölgelerindeki bir çok şehriziyaret etmiştir.Arapça `seyh` kelime kökünden türeyen seyahat kavramı, genel olarakyürümek, ibadet etme amacıyla yeryüzünde dolaşmak ya da uzun yolculuk şeklindetanımlanmaktadır. İslam geleneğinde önemli bir yere sahip olan seyahat, erkendönemlerden bu yana önemini ve varlığını sürdürmüştür. Hac, ilim talebi, dilbilimçalışmaları ve coğrafi araştırmalar gibi birçok amaç için seyahatler gerçekleştirilmiştir.Bu nedenle, seyahatname veya `Rihle` kavramı, erken İslami dönemden bu yana,seyyahların dünya görüşleriyle zenginleştirilmiş gerçek seyahat tecrübelerininyazılmasıyla oluşmuş ve geliştirilmiştir.Bu çalışmanın sonucu, seyahatin İslam kültüründeki önemini göstermektedir.İslam'ın seyahati teşvik etmesi, Allah'ın insanlardan yeryüzünde yaratmış olduklarını vigörüp bunlar üzerine düşünmesini istemesi, hac ibadeti, çağın gereklilikleri gibi bellibaşlı motive sebepleri insanları hep seyahat etmeye yönlendirmiştir. Bu sebeple de tarihsahnesinde pek çok Müslüman seyyaha rastlanmaktadır. Rihletü İbn Cübeyr, seyyahınzamanının çoğunu geçirdiği kutsal topraklar Mekke ve Medine ve başlıca İslammerkezleri olan Şam, Irak ve Hicaz gibi yerler ile ilgili tarihi, sosyolojik, kültürel vemimari bilgiler içerdiği için son derece yüksek tarihi bir değere sahiptir. Bununlabirlikte, Hristiyan yönetimi altındaki Sur, Akka ve Sicilya'yı ziyareti, oralardaki sosyopolitik durumu ve kültürel bakış açısını ortaya koyması ve Müslüman-Hıristiyanilişkilerini Müslüman bir gözlemci olarak anlatması onu önemli ve seçkin kılanfaktörler arasındadır.

The aim of this study is to understand the place of travel in Islamic tradition andto make a study through the book `The Travel of Ibn Jubayr` which was written by oneof the pioneers and famous travellers of the 12th century, Abu'l Hasan Muhammad ibnAhmad ibn Jubayr al-Kinani whose widely known as Ibn Jubayr. On the purpose ofHajj, starting from Granada in al-Andalus (Islamic Spain), Ibn Jubayr made a longjourney travelling to many cities in North Africa, Levand (Damascus), ArabianPeninsula on his round trip route.The concept of `Seyh` deriving from the Arabic root is generally defined aswalking, travelling on the purpose of worship on the earth, or long journeying. Travel,which has an important place in Islam, has always maintained its importance andexistence since the early periods. Many travels have been made for many purposes suchas Hajj, demand for knowledge, linguistic studies and geographical researches.Moreover, the concept of travel book or `Rihlah` has been formed and developed sincethe early Islamic period through writings which are authentic travel experiencesenriched with the worldview of the travelers. viiiThe result of this study shows us the importance of travel in Islamic culture.Certain reasons such as Islam's encouragement to travel, the wish of Allah from man tosee what Allah has created on earth and to think about the cerated things, Hajj, thenecessities of the age, have led people to travel. A great many Muslim travellers can beseen on the stage of history due to these reasons. `The Travel of Ibn Jubayr` has ahighly historical value as it contains historical, sociological, cultural and architecturalinformation about the holy lands of Mecca and Medina where he spent most of his timeand the main Islamic centers such as Damascus, Iraq and Hijaz. Furthermore, hisvisiting to Sur, Acre and Sicily which were under the Christian rule, his description ofsocio-political situation and cultural perspective there and his explanation of MuslimChrsitian relations as a Muslim observer and narrator are among the factors that makehim important and outstanding.Keywords: Travel, Rihlah, Traveler, Travel book , Ibn Jubayr, The Travel of Ibn Jubayr